________________
બાળપણ અને ઈંગ્લેંડનિવાસ એના વિશે લખવાની આશા રાખી શકે તેમ નથી.'' શ્રી અરવિંદના જીવન પટ વિશે ચાર વસ્તુઓ ખૂબ જ અગત્યનું ધ્યાન ખેંચે છે:
૧. એમના બાહ્ય જીવનના પ્રસંગોના અણધાર્યા વળાંકો અને ગતિવિધિ,
૨. એ સર્વને ઘેરી વળીને ઉપરવટ રહેતું કોઈક વ્યાપક અચિંત્ય તત્ત્વ. ૩. એ ગૂઢતત્ત્વ તરફની તેમની નિતાંત નિશ્ચલ નિષ્ઠા.
૪. એ પરમતત્ત્વનો અનન્ય સાક્ષાત્કાર અને જીવનના હરેક ક્ષેત્રમાં તેને પ્રતિષ્ઠિત કરવાનો અપૂર્વ પુરુષાર્થ.
૨. બાળપણ અને ઇંગ્લેંડનિવાસ
શ્રી અરવિંદના પિતા ડૉ. કૃષ્ણધન ઘોષ પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ અને સંસ્કારથી ઊંડા રંગે રંગાયેલા હતા. તેમની રહેણી નખશિખ પાશ્ચાત્ય હતી. દિલના ઉદાર અને અત્યંત સેવાભાવી છતાં ધર્મ તરફ તેમને જરીયે શ્રદ્ધા ન હતી. ભારતીય જીવનસંસ્કાર તરફ તેમને કેવળ અણગમો જ નહીં, તિરસ્કાર હતો. શ્રી અરવિંદ તેમને વિશે ઉલ્લેખ કરતાં એક સ્થળે કહે છેઃ
“મહાપુરુષ હોય તો તેના પૂર્વજોને ધાર્મિક વૃત્તિના અને પવિત્ર બતાવવાની વૃત્તિ દરેક માણસમાં હોય છે. મારી બાબતમાં એ બિલકુલ સાચું નથી. મારા પિતા એક ઘોર નાસ્તિક પુરુષ હતા.''
શ્રી અરવિંદનાં મા સ્વર્ણલતા ગોરાં, દેખાવડાં અને કલ્પનાશીલ હતાં. પરંતુ તેમના મનનું ઠેકાણું રહેતું ન હતું અને પાછળથી તેમને
