________________
મહર્ષિ દયાનંદ મહાદેવ તારા પર પ્રસન્ન થશે અને તારા સર્વ મનોરથો પૂરા કરશે.” પિતાની આવી ખાતરીપૂર્વકની વાણી સાંભળીને ૧૪ વર્ષનો બાળક મૂળશંકર શ્રદ્ધાપૂર્વક વ્રત કરવા તૈયાર થયો.
દીપોથી ઝળહળતા, ઘંટાનાદથી ગુંજાયમાન, પીતાંબરધારી બ્રાહ્મણોથી અને ભક્તોથી પૂરિત ગામ બહાર આવેલા શિવમંદિરમાં મૂળશંકરે તે મહારાત્રિએ જાગરણ શરૂ કર્યું. પિતા ઊંઘી ગયા. બીજા ભક્તો ઘસઘસાટ ઘોરવા લાગ્યા, પણ મૂળશંકર તો જાગતા જ રહ્યા. ઊઘનું જરાક પણ ઝોકું આવે તે અટકાવવા માટે વારંવાર આંખ પર પાણી છાંટતા રહેતા હતા. તેમની દષ્ટિ શિવલિંગ પર સ્થિર હતી. એવામાં ક્યાંકથી એક ઉદર ધસી આવ્યો અને શિવલિંગ ઉપર ચડી ગયો. તે શિવને ધરાવાયેલા નૈવેદ્યને ખાવા માંડ્યો. એકદમ મૂળશંકરનું બુદ્ધિ ચૈિતન્ય ચમકી ઊઠ્યું. ““અરે ! જે ત્રણે ભુવનોને આંખ ઉઘાડતાંની સાથે ભસ્મ કરી નાખે છે, જેના ડમરુના નાદે સકલ વિશ્વ તાંડવમાં ડોલે છે અને જેનાં પિનાક અને ત્રિશૂળ મહાન શસ્ત્રાસ્ત્રો છે, તે વિશ્વનાથ મહાદેવ – સંહારક શિવ શું તુચ્છ ઉંદરડાને પણ ખસેડી શકતા નથી? નક્કી આ મહાદેવ નથી, આ તો પથ્થરનો પિંડ માત્ર છે !'' એમનો એ વલોપાત વધારે ને વધારે ઉગ્ર બન્યો. એમણે પિતાને જગાડ્યા અને પૂછ્યું: ‘‘આ મહાદેવ હોય ? આના ઉપર તો ઉંદરડા દોડાદોડ કરે છે. ને લીંડી-પેશાબ નાખે છે !'' પિતા આ સાંભળી ક્રોધે ભરાયા : ‘‘નાસ્તિક ! આવી શંકા થાય નહીં.'' પણ પિતાના આ ખુલાસાથી મૂળશંકરને બિલકુલ સમાધાન મળ્યું નહીં. આમ વિવેકની ફુરણા થઈ એટલે વ્રત-ઉપવાસનો આવેશ ઊતરી