________________
સિદ્ધાંત-સ્વરૂપ સાહિત્યસુધા
૫૩
અક્ષરાર્થ એમ ત્રણ પ્રકારના અર્થોનું વિવેચન છે. શ્રીમદ્ ભાગવતના એકથી ત્રણ સ્કન્ધ, દશમ સ્કન્ધ અને એકાદશ સ્કન્ધના પાંચમા અધ્યાયના ત્રીજા શ્લોક સુધી સુબોધિની પ્રાપ્ત થાય છે.
૪. ષોડશ ગ્રંથ
શ્રીવલ્લભાચાર્યજીએ પોતાના સેવકો ઉપર કૃપા કરી સિદ્ધાંતોના નિરૂપણ કરતા રચેલા સોળ નાના ગ્રંથો ષોડશ ગ્રંથના નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
(૧) શ્રી યમુનાષ્ટકમ્
આ ગ્રંથમાં શ્રી યમુનાજીનાં સ્વરૂપ અને ઐશ્વર્ય વર્ણવતા આઠ શ્લોક અને એક ફલ નિરૂપણનો શ્લોક મળી નવ શ્લોક છે. (૨) બાલબોધ
ઓગણીસ શ્લોકોના આ ગ્રંથમાં વિભિન્ન ઋષિઓના મતાનુસાર ધર્મ-અર્થ-કામ-મોક્ષ આ ચાર પુરુષાર્થોનું નિરૂપણ કરી અન્યની અપેક્ષાએ કૃપામાર્ગની પ્રધાનતા નિરૂપણ કરી છે. (૩) સિદ્ધાંતમુક્તાવલી
પુષ્ટિમાર્ગના સિદ્ધાંતો આ ગ્રંથમાં વર્ણવતાં જીવનનાં કર્તવ્યરૂપે શ્રીકૃષ્ણસેવાનું વિધાન કરેલ છે. ભગવાન સાથે ચિત્તની તન્મયતાનું નામ સેવા છે. આ તન્મયતા સિદ્ધ કરવા તનની – વિત્તની સેવા નિરૂપિત કરેલ છે. (૪) પુષ્ટિપ્રવાહ મર્યાદાભેદ
જીવ-માર્ગ-સૃષ્ટિ અને ફલનું પુષ્ટિપ્રવાહ અને મર્યાદાના ત્રિવિધ ભેદથી આ ગ્રંથમાં વર્ણન કર્યું છે. આ ગ્રંથ અપૂર્ણ છે.
