________________
સિદ્ધાંત-સ્વરૂપ સાહિત્યસુધા ૩૯ રસાનુભવ નથી. ભગવભાવના ચિંતનથી ચિત્ત પ્રસન્ન રાખવું અને ઉદ્વેગને દૂર કરવો.
સેવાથી વિરુદ્ધ વિષયોમાં શરીર અને ઈન્દ્રિયોનું પ્રવૃત્ત થવું એ પ્રતિબંધ છે. પ્રતિબંધ જીવકૃત અને ઈશ્વરકૃત એમ બે પ્રકારના છે. જીવકૃત પ્રતિબંધ એટલે ભગવસેવા કરતાં અન્ય કાર્ય આવી પડે તો તે કાર્યોને બુદ્ધિ દ્વારા નિવારી શકાય. પણ જ્યારે જીવ સર્વ પ્રયત્નો કરવા છતાં સેવામાં પ્રવૃત્ત ન થઈ શકે તો તે પ્રતિબંધ ઈશ્વરકૃત છે. અને એ જીવ પાસે પ્રભુ સેવા કરાવવા ઇચ્છતા નથી. ત્યારે ભગવસેવાથી વિમુખ પોતાના દીનભાગ્યના સંતા૫પૂર્વક પુષ્ટિમાર્ગના સિદ્ધાંતોનું પરિશીલન કરવું, ચિંતન કરવું, સંતોષ માનવો.
ભોગ પણ બે પ્રકારના છેઃ લૌકિક ભોગ અને અલૌકિક ભોગ. આમાં લૌકિક ભોગ શરીર અને ઇન્દ્રિયો સાથે જોડાયેલા છે. આ ભોગમાં મન લાગેલું હોય ત્યાં સુધી પ્રભુમાં મન લાગે નહીં, માટે લૌકિક ભોગની સ્પૃહા છોડવી જોઈએ. અલૌકિક ભોગ સેવામાં ઉપયોગી છે. ઉત્તમમાં ઉત્તમ પદાર્થ ભગવસેવામાં સમર્પિત કરતાં અલૌકિક ભોગ સિદ્ધ થાય છે.
સેવાફળ ભગવન્સેવા સિદ્ધ થતાં પ્રાપ્ત થતો સ્વરૂપાનંદનો અનુભવ એ અલૌકિક સામર્થ્યરૂપ એક ફળ છે. સાયુજ્ય પ્રાપ્ત થયેલ ભક્તોને પ્રભુ પોતાના હૃદયથી પ્રકટ કરી એ ભક્તો સાથેનો લીલાનુભવ એ સાયુજ્યવાળું બીજું સેવાફળ છે. ભગવસેવામાં ઉપયોગી બને એવો જડ-ચેતન કોઈ પણ દેહની પ્રાપ્તિ એ
