________________
૧૦
ગુરુ નાનક એકેશ્વરવાદ-મૂર્તિપૂજા વિરોધ-મોક્ષ ઈશ્વર એક છે. સતનામ ઈશ્વરનું પર્યાયવાચી છે. મૂર્તિપૂજાથી ઈશ્વરનું વ્યાપકત્વ સીમિત બની જાય છે. મોક્ષને પરમ પુરુષાર્થ માનવામાં આવ્યો છે. પ્રભુકૃપા હોય તો જ મોક્ષ મળી શકે છે. મોક્ષ મેળવવા સંન્યાસી બનવું જરૂરી નથી. સંસારમાં રહી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. નામસ્મરણ કરતા રહેવું જોઈએ.
કર્મ-પુનર્જન્મ સિદ્ધાંત જેવું વાવશો તેવું લણશો. કમથી ભવિષ્ય ઘડાય છે. પુનર્જન્મનો સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો છે. સૌ જન્મોમાં મનુષ્યજન્મ સર્વશ્રેષ્ઠ છે. સારાં કામ નહીં કરો તો પાછું ચક્કર શરૂ થઈ જશે.
સમાનતા ઈશ્વરભક્તિમાં સૌ સમાન છે. કોઈ ઉચ્ચ નથી તો કોઈ નીચ નથી.
ગુરુમહિમા ગુરુ શ્રેષ્ઠ છે. તે “સતનામ ઓળખાવે છે. ગુરુ જીવ અને શિવને જોડતી કડી છે.
શીખ ધર્મમાં દશ ધર્મગુરુઓ થઈ ગયા છે. અગિયારમા ધર્મગુરુ ગુરુ ગ્રંથસાહેબ'ને માનવામાં આવે છે.
ગુરુ નાનક એ ધર્મસંસ્થાપક છે. તેઓ પહેલા ગુરુ છે. પંજાબી ભાષાના એ મહાન કવિ છે. તેમની કૃતિઓથી પંજાબી ભાષા સમૃદ્ધ બની છે. ગુરુ નાનકની વાણીને “ગ્રંથસાહેબ'ના પ્રથમ મહોલ્લામાં સંકલિત કરવામાં આવી છે. “જપજી' તેમની
