________________
ગુરુ નાનક અને મલક ભાગને ત્યાંથી ભોજન મંગાવ્યું. બંનેમાંથી રોટલોરોટલી હાથમાં લઈ, તેને મસળી નાખ્યાં. એકમાંથી દૂધ ટપક્યું, બીજામાંથી લોહી ! ગુરુજીએ જે કહ્યું હતું તે પ્રત્યક્ષ થઈ ગયું, ગુરુજીએ સમજ આપતાં કહ્યું. સૌએ પોતપોતાના હકનું ખાવું જોઈએ.
‘‘હક્ક પરાયા નાનકા, ઉસ સુવર ઉસ ગાય
ગુરુ, પીર, હામીતાં ભરે જો મુદ્દર ના ખાય.' સિયાલકોટમાં ગુરુજીએ એક બોરડી નીચે વાસ કર્યો. એ સ્થળ ‘બેરસાહબ' નામે ઓળખાય છે. ત્યાં એક ફકીર રહેતો હતો, તેણે આ શહેરનો નાશ કરવા પ્રયોગ શરૂ કર્યો હતો. ગુરુજીએ તેને સમજાવ્યો અને કહ્યું, ‘‘દુનિયામાં એકલું જૂઠું હોતું નથી, સાચ પણ હોય છે.'' ગુરુજીએ તેને એને અનુભવ કરાવ્યો.
ગુરુજી હરદ્વાર આવ્યા. હરદ્વાર હરિનું ધામ. અનેક સ્ત્રી પુરુષો વહેલી સવારે ગંગામાં સ્નાન કરતાં કરતાં પૂર્વજો અને સૂર્યને અર્થ આપતાં હતાં. ગુરુજીએ સત્ય બોધ કરાવવા એક કીમિયો કર્યો. તેમણે પશ્ચિમ તરફ મોં કરી ખોબે ખોબે પાણીને કિનારા તરફ ફેંકવા માંડ્યું. આ જોઈ સૌ લોકો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. એક સજ્જને જિજ્ઞાસાવશ તેમને પૂછ્યું, “આ શું કરો છો ?'' ગુરુજી કહે, ““પેલા લોકો શું કરે છે?'' સર્જન કહે, ‘‘એ લોકો તો પોતાના પૂર્વજો અને સૂર્યને અર્થ આપે છે, પણ તમે શું કરો છો?'' “તો મારા ખેતરને પાણી પાઉં છું.'' એના જવાબમાં પેલા સજ્જન કહે, “ભલા માણસ, તારા ખેતરમાં પાણી પહોંચતું હશે ? આ તો તમારો વ્યર્થ પ્રયાસ છે.'' ગુરુજી કહે: “ના, ના, પેલા લોકોનો અર્થ તેમના પૂર્વજો અને સૂર્યને
