________________
-
૩
ગુરુ નાનક (અ) અલ્લાને યાદ કરવાનું કહે છે. બે (બ) બૂરાઈ છોડવાનો ઉપદેશ આપે છે, અને કહે છે કે કોઈને પણ બૂરો કહીશ નહીં. વ્યર્થ ઝઘડામાં પડીશ નહીં. તે (ત) પશ્ચાત્તાપ કરવાનો અને સે (સ) પરમેશ્વરની ઓળખ કરવાનો ઉપદેશ આપે છે.'
વ્યાવહારિક દષ્ટિએ આ ત્રણ ગુરુઓ પાસેથી નાનકે શિક્ષણ મેળવ્યું એમ કહી શકાય, બાકી ખરું શિક્ષણ તો એમણે સંતસાધુ, ફકીરો પાસેથી લીધું. સાધુ-સંતો-ફકીરો એ તો હરતીફરતી વિદ્યાપીઠો છે. નાનકે એમનો ખૂબ લાભ ઉઠાવ્યો.
નાનકને નવ વર્ષની ઉંમરે યજ્ઞોપવીત સંસ્કાર આપવામાં આવ્યા. ગુરુ નાનકે એનો વિરોધ કર્યો હતો. તેમણે આ બાહ્યાડંબરનો વિરોધ કરતાં કહ્યું હતું, ‘‘આ સૂતરના તાંતણો મારી શી રક્ષા કરશે ? મને એ પવિત્ર રાખી શકશે ? મારે આ જનોઈનો બાહ્યાચાર નથી જોઈતો.'' આમ કહી તેમણે ખરી જનોઈ કેવી હોય છે તે સમજાવતાં કહ્યું:
‘‘દયા કપાસ સંતોષ સૂત જત ગંઠી સતવટ, એહ જનેઉ જીવકા હેત પાંડ ઘટ, ના એહ ટૂટે ન મલ લગે, ન પહજલે, ન જાય,
ધન્યો સો માણસ નાનકા જે ગલ ચલે પાય.'' નાનકે જનોઈ પહેરવાની ના પાડી દીધી ! સૌ સમસમી ઊઠ્યા. નાનકની વાત ખરી હતી, પણ ગળે ઊતરવી મુશ્કેલ હતી. સૌ રૂઢિના પૂજારી હતા. જ્ઞાનમાં ઊણા હતા. કોઈ નાનકને સમજાવી શકે તેમ ન હતા. છતાં માનતા હતા કે નાનક જનોઈ ન પહેરે તો તો મોટી આફત આવી પડે. માતાપિતા મૂંઝાઈ ગયાં. સૌએ સમજાવવા પ્રયત્ન કર્યો પણ નિષ્ફળ. છેવટે માનો પ્રેમ
