________________
ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધ
નગરી હતી.* તેમાં શાયવંશનો શુદ્ધોદન રાજા રાજ્ય કરતો હતો. આ રાજ્ય રોહિણી નદીને કિનારે આવેલું હતું. અને એ નદીના પાણી માટે શાચ લોકો તેમ જ સામા કિનારાના કોલિય લોકો વચ્ચે અનેક યુદ્ધો થયાં હતાં, છતાં એ જ કોલિયવંશની બે કન્યાઓ માયાદેવી અને મહાપ્રજાપતિ ગૌતમીનાં લગ્ન શાય રાજા શુદ્ધોદન સાથે થયાં હતાં. શાકચવંશનું આ રાજ્ય કોસલ અને મગધ જેવાં બે બળવાન રાજ્ય વચ્ચે આવેલું હોવા છતાં એ બે રાજ્યો પરસ્પર લડતાં હોઈ, શાક્ય લોકો સ્વતંત્ર રહેવા પામ્યા હતા. શુદ્ધોદનને ચાર ભાઈઓ હતા શુકલોદન, શાક્યોદન, ધોતોદન અને અમિતોદન. ગૌતમ બુદ્ધના વિશ્વસનીય ચરિત્રકાર ધર્માનંદ કોસમ્બીની માન્યતાનુસાર બુદ્ધનો જન્મ શુદ્ધોદનને ત્યાં ઈ. સ. પૂર્વે ૬૨૩માં થયો હતો. નંદ તેના નાના ભાઈનું નામ. ભગવાન બુદ્ધની જીવનકથામાં આવતા મહાનામ અને અનુરુદ્ધ શુકલોદનના પુત્રો હતા અને આનંદ અમિતોદનનો દીકરો હતો.
શુદ્ધોદન રાજાને બે સ્ત્રી હોવા છતાં બાળક ન હતું. રાજા-પ્રજા વાટ જોતાં હતાં ત્યારે કહેવાય છે કે સ્વર્ગમાં દેવોએ બોધિસત્ત્વને અવતાર લેવા વીનવ્યા અને
-
‘‘પ્રભા ત્યાં ફેલાઈ જગત પર દિવ્ય મુદતણી
હસી સૃષ્ટિ હાસે, દલકમલનાં કુલ્લ બનિયાં.''
અષાઢી પૂનમના તહેવારે મહામાયાને એક દિવ્ય સ્વપ્ન
*ગંગાની ખીણમાંનાં મોટા ભાગનાં રાજ્યો તે વખતે વસ્તુતઃ ગણરાજ્યો હતાં. તેના અધ્યક્ષપદે ‘રાજા' હતા.
