________________
૩૨
ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધ (૨) સમ્યફ સંકલ્પ અર્થાત્ એકાંતવાસમાં પ્રીતિ, પ્રાણીમાત્ર
પર શુદ્ધ પ્રેમ અને બીજાને ત્રાસ ન થાઓ તેવી ઇચ્છા -
એમ ત્રિવિધ સંકલ્પ. (૩) સમ્યફ વાચા અર્થાત્ અસત્ય ન બોલવું, ચાડી ન ખાવી,
કઠોર શબ્દ ન ઉચ્ચારવો અને નિરર્થક ન બોલવું એમ
વાણીનો ચતુર્વિધ સંયમ. (૪) સમ્યફ કર્મ એટલે કે સાચાં કર્મ. એમાં ત્રણ તકેદારી
રાખવાની છે. પ્રાણઘાત ન કરવો, ચોરી ન કરવી અને
પરદારાગમન ન કરવું. (૫) સમ્યફ આજીવ એટલે ખરાબ માર્ગે નહીં પણ સારે માર્ગે
ઉપજીવિકા કરવી. ઝેર વેચવાનો, કસાઈનો, ગુલામોના
વેપારનો – વગેરે ધંધામાં ન પડવું. (૬) સમ્યફ વ્યાયામ અર્થાત્ મનમાં ન આવેલા ખરાબ
વિચારોને મનમાં આવતા રોકવાનો પ્રયત્ન કરવો. આવેલા ખરાબ વિચારોનો નાશ કરવાનો પ્રયત્ન કરવો. ન આવેલા સુવિચારોને મનમાં ઉત્પન્ન કરવાનો પ્રયત્ન કરવો અને આવેલા સુવિચારોને વધારીને પૂર્ણતા તરફ લઈ જવાનો
પ્રયત્ન કરવો. (૭) સમ્યફ સ્મૃતિ અર્થાત્ શરીરાદિ પદાર્થો પ્રત્યે વિવેક જાગ્રત
રાખવો. સુખદુઃખાદિ વેદનાઓનું અવલોકન, પોતાના ચિત્તનું વારંવાર અવલોકન ને તાત્વિક વસ્તુઓનું ચિંતન –
એ ચાર રીતે ચિત્તને જાગ્રત રાખવું તે. (૮) સમ્યફ સમાધિ અર્થાત્ કામવાસનાઓ અને બીજી ખરાબ
મનોવૃત્તિઓનો વિરોધ કરી ચાર ધ્યાન સંપાદન કરવાં તે.
