________________
હજરત મહંમદ પયગંબર
૩૧ ટર્કી, ઈજિપ્ત, ટ્યુનિશિયા, સાઉદી અરેબિયા, સોમાલિયા, જોર્ડન, પાકિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ વગેરે આખા દેશો મુસ્લિમ ધર્મના છે. ઈસ્લામ ધર્મથી જર્મન વિદ્વાન ગટે અને અંગ્રેજી વિદ્વાન કાર્લાઇલ જેવા પણ પ્રભાવિત થયા હતા. ઈસ્લામ શું છે એવું એક વાર પૂછતાં મહંમદ સાહેબે કહ્યું હતું કે, “ “ઈશ્વરના આદેશને આધીન રહેવું અને એના સજેલા સઘળા જીવો પર દયા રાખવી.'' ‘કુરાન'નો મુખ્ય ઉદ્દેશ મનુષ્યમાં રહેલા સંવિદને ઈશ્વર અને વિસ્વના સમગ્ર સંદર્ભમાં સજાગ કરવાનો છે. આવા એક મહાન ધર્મ - સમાજ - સંસ્કૃતિ પ્રવર્તકનો ઉપદેશ વ્યવસ્થિત રીતે અનુસરવામાં આવે તો આજના ક્ષુબ્ધ વાતાવરણને પણ શાંત, સમૃદ્ધ બનાવે.
મહંમદ સાહેબે સમાજ તરફ વિશેષ દષ્ટિ રાખી છે. ઈશ્વરના અસ્તિત્વને સ્વીકારી સમાજને નૈતિક અને સદાચારી બનાવવા માટે એમણે આદેશ આપ્યો છે. એટલે એમણે સમાજને સુખી અને કલ્યાણમય બનાવવા માટે જ સમગ્ર પ્રવૃત્તિ આદરી. લોકોનાં સામાજિક દુઃખો એમના પર એટલાં સવાર થઈ જાય છે કે એમાંથી મુક્તિ એ જ રાહત આપનારી પરિસ્થિતિ છે. એથી મહંમદ સાહેબે કયામત દિનના ન્યાયને સ્વીકારવા છતાં ઐહિક જીવનની સુખાકારીનો પણ વિચાર કર્યો છે. જો ઐહિક જીવનમાં લોકો નીતિ અને સદાચાર, પ્રેમ અને ઉદારતા, સેવા અને ભ્રાતૃત્વ રાખે તો વ્યક્તિગત અને સામાજિક દુઃખો દૂર થાય. મહંમદ સાહેબે આમ સામાજિક દષ્ટિ ધર્મ પરત્વે રાખી છે. બીજી બાજુ એમનાથી લગભગ હજાર વર્ષ પૂર્વે થઈ ગયેલા ભગવાન બુદ્ધે પણ જુદી રીતે આવી જ દષ્ટિ રાખી છે. ઈશ્વર