________________
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે ૩. જીવનની મરણોત્તર અખંડિતતા ૪. કર્મવિપાક ૫. વિશ્વમાં વ્યવસ્થા અને રચના જેવી રીતે અલ્લાહ એક છે, એવી રીતે માનવ પણ એક છે. જાતિ, ધર્મ, પંથ, દેશ આ સૌથી માનવતા શ્રેષ્ઠ છે.
જેવી રીતે એક નદીમાં ઘણી બધી નદીઓ ભળી જવાથી નદી ખૂબ મોટી અને તેજીલી બને છે, તેવી જ રીતે વૈદિક ધ્યાનયોગ, બૌદ્ધોની અહિંસા, વૈષ્ણવોનો પ્રેમધર્મ અને ઇસ્લામની સત્યનિષ્ઠા મળવાથી સંસ્કૃતિ સમૃદ્ધ થઈ છે.
સાહિત્ય શબ્દ જ સૂચવે છે કે હું સહિત ચાલનારો છું. કોની સહિત? મનુષ્યના પાયામાં સત્ય છે. સત્યનો અર્થ જ છે કે તે છે. રામજીની સાથે લક્ષ્મણ જાય છે, એ રીતે સત્ય સાથે સાહિત્ય જશે. જેટલો વ્યાપ રામનો તેટલો જ લક્ષ્મણનો. સત્ય જેટલું વ્યાપક, તેટલું જ વ્યાપક સાહિત્ય થશે. વેદમાં એક વાક્ય આવે છે. પોતે બ્રહ્મ વેષ્ટિત તાત વા! બ્રહ્મ જેટલું વ્યાપક છે, તેટલી જ વાણી વ્યાપક છે.
સંન્યાસમાં બધા પ્રકારની આસક્તિઓ તજવાની હોય છે, જેથી ચિત્તનું સમત્વ સધાય. યોગમાં બધા પ્રકારનાં સાધનોનું સંતુલન જળવાય છે, એટલે ચિત્તમાં સમત્વ આવે છે. તો આ સમત્વ એક એવી વસ્તુ છે, જ્યાં યોગ પણ પહોચે છે અને સંન્યાસ પણ પહોંચે છે. એ એક એવું કેન્દ્રસ્થાન છે, જ્યાંથી
