________________
૮૮
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે કરવાવાળો, મમત્વમુક્ત, નિરુપાધિક ધ્યાન કરનારો, આત્મનિષ્ઠ, અશુભ કોને છેદનારો, જે સંન્યાસપૂર્વક દેહત્યાગ કરે છે તે પરમહંસ છે.
સાધારણ લોકો માટે પ્રાણત્યાગની ઘટના એ જીવનમાંથી મૃત્યુ તરફની પ્રયાણગતિ છે, પરંતુ અહીં અનુભવાયું કે જાણે મૃત્યુમાંથી અમૃત તરફનો મહાપ્રયાણોત્સવ ઊજવાયો અને એ અમૃતપ્રદેશમાં પરમતત્ત્વની સાથે એકાકાર થઈ ગયા. બ્રહ્મ અને પરબ્રહ્મ, જીવ અને શિવનું એ મિલન, એ તાદામ્ય જીવનની પરમ દુર્લભ અનુભૂતિ હતી. દિવાળીઓ તો અનેક ઊજવી, પણ દીપાવલીની કાજળકાળી આ અમાવાસ્યા જીવનનો એક અભૂતપૂર્વ ઉઘાડ લઈને પ્રગટી. આ જ દીપાવલીના શુભ મુહુર્ત ઉઘાડ લઈને પ્રગટી. આ જ દીપાવલીના શુભ મુહૂર્ત ભારત દેશના મહાન આત્મા દયાનંદ સરસ્વતી, સ્વામી રામતીર્થ, મહાવીર સ્વામીએ પણ આત્મસંકલ્પપૂર્વક દેહવિસર્જન કર્યું હતું, એમની પુનિત યાદ વાતાવરણના કણેકણમાં વિલસી રહી હતી. પૃથ્વી અને આકાશનું એક અનુપમ, અભુત મિલન યોજાયું અને તે ક્ષણે કબીરની સાખી સાકાર થઈ સામે નાચવા લાગી...
लिखालिखी की है नहों, देखादेखी बात। दुल्हादुल्हन मिल गये, फीकी परी बारात। कहना था सो कह दिया, अब कछु कहा न जायी। एक रहा दुजा गया, दरिया लहर समायी।।
