________________
दरिया लहर समाई
૮૭
પાણીથી લૂછ્યું, કપડાં બદલાવ્યાં, ખાટલા પરની ચાદર પણ બદલાવી... આ બધી ક્રિયાઓ દરમિયાન તેઓ પૂરા સચેત . પછી સીધા સૂતા. બંને હાથ છાતી પર. ચહેરા પર પૂર્ણ શાંતિ, હવામાં કેવળ શ્વાસોશ્વાસની જ હલચલ! પગના પેલા ઠેકા સિવાય બાકી બધું જ સ્તબ્ધ હતું, શાંત હતું, નિશ્ચલ હતું. ઘડિયાળનો કાંટો આગળ વધી રહ્યો હતો. નવ વાગ્યા પછી શ્વાસની ગતિ થોડી ઓછી થઈ. મહાશિખરનું અંતિમ આરોહણ ધીરે ધીરે ડગભેર ચડાઈ રહ્યું હતું. સાડા નવ વાગ્યા અને અત્યંત સહજતાથી ગયેલો શ્વાસ પાછો ન કર્યો. ન માથું હાલ્યું, ન આંખો ફાટી, ન કોઈ ચિત્કાર નીકળ્યો. અત્યંત સહજતાપૂર્વક, પવિત્રતાપૂર્વક મૃત્યુદેવતાના કરકમળમાં જીવનભર ધોઈ ધોઈને વધુ ઊજળી કરેલી જીવનચાદર જાણે સોંપી દીધી. જાબાલોપનિષદમાં એક શ્લોક આવે છે:
जातरूपधरो निर्द्वद्वो निष्परिग्रहः
ब्रह्ममार्गे सम्यक् संपन्नः शुद्धमानसः प्राणसंधारणार्थम् भैक्षमाचरन् अनिकेतवासी अप्रयत्नो निर्ममः
शुक्लध्यानपरायणः अध्यात्मनिष्ठः
अशुभकर्म - निर्मूलनपरः संन्यासेन देहत्यागं करोति
स परमहंसो नाम ।
જન્મ વખતે જેવો હતો તેવો જ, નિર્દે, અપરિગ્રહી, બ્રહ્મમાર્ગમાં સારી રીતે સંપન્ન, શુદ્ધ ચિત્તવાળો, પ્રાણ ધારણ કરવા પૂરતું જ ભિક્ષા માગનારો, અનિકેત, કાંઈ પણ પ્રયત્ન ન
