________________
૮૧
રિયા તદ્દન સમારું એમ ખરી જઈ શકે, પરંતુ જ્યારે જીવવા-મરવાની ઈચ્છા જ મરી પરવારી હોય ત્યારે, ઈચ્છામૃત્યુ જ થઈ ગયું હોય ત્યારે, કદાચ કોઈ નિમિત્ત જરૂરી બનતું હશે અને આવું એક નિમિત્ત આવીને ઊભું રહ્યું.
આમ તો છેલ્લા છએક મહિનાથી શરીરમાં નબળાઈ વધી રહી હતી. મોં ઉપરનું તેજ ઉત્તરોત્તર વધુ ને વધુ ઊજળું થતું જવાને લીધે અજાણ્યાને એમની આ નબળાઈનો ખ્યાલ આવતો નહોતો. બેઠા હોય ત્યારે તો જાણે તાજાતર, મસ્ત ફકીર જ લાગે, શરીરની ચામડી પણ એકદમ બાળકના જેવી સ્નિગ્ધ, મૂદુ અને નરવી! પણ જેવા ઊભા થાય તેવો ખ્યાલ આવે કે ઊભા થવા માટે પણ જય-વિજયના ટેકાની જરૂર પડે છે. પહેલાં પોતાની મેળે જ નાહી લેતા. હવે નવડાવવા પડે છે. બોલવાનું પણ ખૂબ ઓછું અને અવાજ અત્યંત ક્ષીણ થઈ ગયો હતો. મનુષ્યના ચહેરા-મોહરાની ઉપર ઉપરના સ્થળ પરિચયની
સ્મૃતિ પણ હવે વિદાય લઈ રહી હતી. સ્મૃતિ છે કેવળ પ્રભુની. ડાબા પગ પર સોજો પણ હતો. ઑગસ્ટ મહિનાથી નાડી પણ થોડી અનિયમિત થઈ રહી હતી, હૃદય પણ થોડું નબળું પડ્યું હતું. પેશાબ કરવા પણ વારંવાર જવું પડતું હતું. હૃદયમાં પેસમેકર યંત્ર બેસાડવાની સલાહને એમણે ન સ્વીકારી. આમ એક તરફથી શરીર પોતાની મર્યાદા-રેખા સુધી પહોંચી ગયું હતું અને બીજી તરફથી મારું કર્તવ્ય પૂરું થયું'નું ભાન પણ જાગી ગયેલું, હા ટ્રિન નાના હૈ રે મારું ' ગાતા રહેતા, અને ધીરજપૂર્વક પ્રતીક્ષા કરી રહ્યા હતા. પણ હવે જાણે એ પ્રતીક્ષાનો અંત આવતો હોય તેમ ૩૦મી
