________________
ભગવાન મહાવીર ઉતારી પાડવા ખાતર હરગિજ થઈ નથી, એટલે વિચાર ગ્રહણ કરવાની મુક્તતા બંને પક્ષે છે. પાર્શ્વનાથે ચાર મહાસૂત્ર કહ્યાં, મહાવરે એમાં બ્રહ્મચર્યનો પાંચમો સિદ્ધાંત શું કામ ઉમેયર વળી અચલક, વારહિત રહેવાનો મહાવીરનો સિદ્ધાંત અને આંતર તથા ઉત્તરીય વસ્ત્ર પહેરવાની છૂટવાળો પાર્શ્વનો આચારવિધિ કેવો, આ બે ચર્ચાના મુખ્ય વિષય હતા. પાર્શ્વનાથ પરંપરાને વડીલ ગણી વિવેકી ગૌતમ કેશીકુમારના
સ્થાને જાય છે. ચર્ચા દરમિયાન ગૌતમ સુંદર ખુલાસો કરે છે કે, ‘‘ધર્મતત્વનો નિર્ણય પ્રજ્ઞા વડે જ શક્ય છે. પાર્શ્વનાથના સમયના મુનિઓ “જુ જડ” એટલે કે સરળ પણ જડ હતા. એટલે તેઓ ધર્મ પાળી તો શકતા, પણ એ ધર્મના સિદ્ધાંતો સમજવા તેમને માટે મુશ્કેલ હતા. હવે મહાવીરના વખતના મુનિઓ “વક્ર જડ' હતા, એટલે ધર્મના સિદ્ધાંતો તો તેઓ સમજી લેતા, પરંતુ એમને માટે ધર્મ પાળવો મુશ્કેલ હતો એટલે આ બંનેને પાંચ મહાવ્રતો સ્પષ્ટ કરીને દર્શાવવાં પડ્યાં. પાર્શ્વનાથના ઉપદેશ પછીના વચગાળાના ૨૨ તીર્થંકરોના સમયના મુનિઓ સરળ તેમ જ બુદ્ધિમાન હતા, તેથી તેમને બ્રહ્મચર્યવ્રત જુદું પાડીને કહેવાની જરૂર રહી નહીં.'
દિગમ્બરતા અંગે કહ્યું, “પારમાર્થિક રીતે તો જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર્ય આ ત્રણ જ મોક્ષનાં સાચાં સાધન છે, જે બાબતમાં બંને તીર્થકર એકમત છે. બાકીનાં બાહ્ય વેષપરિવેષ તો પોતાના સંયમનિર્વાહમાં તથા સિદ્ધાંત પાલનમાં જાગૃતિ રહે એટલું જ તેનું મહત્ત્વ છે.'' કેશીકમારને આ સંવાદથી સમાધાન થાય છે અને પાંચ મહાવ્રતવાળી પરંપરાનો એ શ્રદ્ધાપૂર્વક અંગીકાર પણ કરે છે. મહાવીર સ્વામીના બત્રીસમાં ચોમાસા દરમિયાન
