________________
૩૮
ભગવાન મહાવીર
ત્યાં ધ્યાનમાં આવે છે કે યુવતીની આંખમાં આંસુ નથી. પોતાનું પાત્ર પાછું ખેંચી લઈ પાછા ફરતા સાધુને જોઈ દુઃખથી ચંદનાનું હૈયું ભરાઈ આવે છે. અને એની આંખો આંસુથી છલકાઈ ઊઠે છે. બધી જ શરતો પૂરી થાય છે અને એકસો પંચોતેર દિવસના ઉપવાસનાં અપૂર્વ પારણાં થાય છે. આવાં અપૂર્વ પારણાંની જાહેરાત પણ થાય જ. મુગાવતી રાણી તો સગપણે પણ મહાવીર સ્વામીના મામાની દીકરી એમ બહેન થાય. એટલે આખો રાજપરિવાર ત્યાં આવી પહોંચે છે. પૂછપરછનું પૂંછડું આગળ વધતું વધતું સૌને આશ્ચર્યમાં ડુબાડી દે છે કે આ ચંદના તો રાણી મૃગાવતીની સગી ભાણેજ, રાજા દધિવાહેની રાજકન્યા વસુમતી પોતે! આગળ ઉપર જ ચંદનાને ભગવાને દીક્ષા આપી ‘પ્રવર્તિની’નું પદ આપ્યું.
કાચા કલેશ એ જાણે જૈનઆચારનો એક પર્યાય થઈ પડ્યો છે. પણ કાયા-કલેશ એ સામેથી નોતરવાની ચીજ નથી, એ વિચારની પાછળ મહાવીરનું એક મહત્ત્વનું દૃષ્ટિબિંદુ હતું. એમની દૃષ્ટિએ કાયા-ક્લેશનો અર્થ એ હતો કે જે કાંઈ પરિસ્થિતિ સામે ઊભી થાય, તેનો સ્વીકાર કરવો. ઊભી થયેલી પરિસ્થિતિથી ભાગવું નહીં કે એ પરિસ્થિતિનો સામનો પણ ના કરવો. મહાવીરના વિચારનું કેન્દ્રબિંદુ જ છે સ્વીકાર. સંપૂર્ણ સ્વીકાર, નહીં કે પ્રતિકાર.
-
સ્વીકૃતિ જીવનમાં અને ચિત્તમાં સંમતિ પેદા કરે છે અને સંમતિને પરિણામે સહયોગની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ જાય છે, પરિણામે પીડા એ પીડા નથી રહેતી. કોઈ પણ ચીજનો અસ્વીકાર એ પોતે જ એક શૂળ થઈને વેદના ઊભી કરે છે. જ્યારે સ્વીકૃતિ દુ:ખના દુઃ ખત્વને ક્ષીણ કરી નાખવામાં ખૂબ મોટો ભાગ ભજવે છે. મહાવીર જીવનના આ પાયાના સત્યને
