________________
ભગવાન મહાવીર ભરપૂર પોષણ આપ્યું, હવે આગળ ઉપર વિશ્વવ્યાપી માતૃત્વનો મહાપ્રયોગ સિદ્ધ કરવાનો છે. સંન્યાસ એ વ્યાપક માતૃત્વની દીક્ષા છે, આ કાંઈક સંકેત આ સ્ત્રી-પ્રાધાન્યવાળા રિવાજમાં ઝિલાય છે.
દીક્ષાયાત્રા વાજતેગાજતે મહાનગરને પાર કરી નગર બહારના ઉદ્યાન ભણી આગળ વધે છે. જેમ જીવંત વ્યક્તિનાં નિરનિરાળાં ભાગ્ય હોય છે, તેમ નગરીઓનાં પણ નિરનિરાળાં ભાગ્ય હોય છે. આ વૈશાલી નગરીના નસીબમાં કેટકેટલી લોહીભીની વિજયયાત્રાઓ જોવાનું પણ લખાયું હશે, અને આવી વિરલ દિવ્યયાત્રા પણ જોવાનું લખાયું હશે. ભગવાન બુદ્ધના વિહારની પણ એ સાક્ષી છે. કેટકેટલા યુદ્ધવીરો સમરાંગણમાં વળાવાયા હશે તો કેટકેટલા તપવીરો અરણ્યમાં વળાવાયા હશે.
ઉદ્યાનમાં દીક્ષાવિધિ રાખવામાં આવ્યો છે. વર્ધમાન શિબિકામાંથી નીચે ઊતરે છે અને પછી શરીર પરથી એકેક આભૂષણ ઉતારી પેલી કુલવૃદ્ધાના ઝિલાયેલાં હંસલક્ષણા રેશમી વસ્ત્રમાં નાખે છે. દિવસનો ત્રીજો પ્રહર છે, ઉત્તરા ફાલ્ગની નક્ષત્ર સાથે ચંદ્રનો યોગ થઈ રહ્યો છે તે ટાણે પોતાના જ સ્વહસ્તે પાંચ પાંચ મૂઠી દાઢી-મૂછ તથા માથાના વાળ ઉખાડી નાખે છે. તે કેશ પણ ઉત્તમ વસ્ત્રમાં ઝીલી લેવામાં આવ્યા અને ક્ષીરસાગરમાં પધરાવવામાં આવ્યા. ત્યાર બાદ ત્રણ વાર સિદ્ધોને નમસ્કાર કરી પોતાની જાતે જ મહાવીરે પંચમહાવ્રતરૂપ ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. તે ક્ષણે જ તેમને જન્મસિદ્ધ ત્રણ જ્ઞાન (મતિજ્ઞાન, શ્રુતિજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન એ ત્રણે જ્ઞાન જે તેમને જન્મથી જ પ્રાપ્ત હતાં.) ઉપરાંત ચોથું મન:પર્યવજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. આ જ્ઞાન દ્વારા મનુષ્યલોકની મર્યાદામાં આવેલાં પંચેન્દ્રિય પ્રાણીઓના મનોગત ભાવો જાણવાની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ. પેલી
