________________
૧. પૂર્વજો અને જન્મ
ઓગણીસમી સદીના પૂર્વાર્ધમાં બંગાળમાં જન્મ ધારણ કરીને દેશના ધાર્મિક ઈતિહાસમાં એક યશસ્વી પ્રકરણ ઉમેરનાર
શ્રી રામકૃષ્ણ પરમહંસ એક વિરલ વિભૂતિ હતા. આવી દૈવી વિભૂતિને જન્મ આપનાર પૂર્વજો કેવા હતા, તે અંગે ટૂંક પરિચય કરીએ.
બંગાળના હુગલી જિલ્લાના દેરે નામના ગામમાં એક બ્રાહ્મણ કુટુંબ વસતું હતું, જે પરિવારના વડીલનું નામ માણિકરામ ચટ્ટોપાધ્યાય હતું. અઢારમી સદીના મધ્યકાળમાં જ્યારે સમગ્ર ભારત ચોપાસ ખંડિત અવસ્થામાં હતું. ધર્મના નામે ઊભા થયેલા અનેક પંથો સૌ સ્વકીય સ્વાર્થ હેતુ જ ધાર્મિક આડંબરો કરતા હતા. જૈન, બૌદ્ધ, આર્યસમાજ, બ્રાહ્મોસમાજ વગેરે વચ્ચે ભટકતું જનસમાજનું ધાર્મિક માનસ સંપૂર્ણતઃ અસંતુલિત હતું, શાક્ત સાંપ્રદાયિકતાનો ઘોર અત્યાચાર અને વામપંથીઓનો વ્યભિચાર ધર્મની ઘોર ખોદી રહ્યો હતો, તેવે સમયે પણ માણિકરામ ચટ્ટોપાધ્યાયનું કુળ ઈશ્વરપરાયણ હતું. હિંદુ ધર્મના તમામ વિધિનિષેધોને અત્યંત ભક્તિભાવપૂર્વક પાળતું હતું. અનેક પેઢીઓથી ત્યાં વસવાટ કરનાર આ કુટુંબની પ્રામાણિકતા, પવિત્રતા અને સરળતાને લીધે ગ્રામજનોમાં તેમનું ખૂબ માન હતું. સંકટ સમયે દીનદુઃખીઓની વહારે ધાવું એને આ કુટુંબ પોતાનું કર્તવ્ય માનતું. પૈસેટકે સુખી હોવાને કારણે પોતાનાં ભરણપોષણ ઉપરાંતની આવક તેઓ સદૈવ ઇતર જનોની સહાય માટે વાપરતા.
રા. ૫. – ૩
