________________
૨. બાલ્યાવસ્થા
બાળક ગદાધર સુંદર અને આકર્ષક હતો. જે કોઈ એને એક વાર જોતું તે વારંવાર જોવાની ઈચ્છા કરતું. પડોશની સ્ત્રીઓ તો એ બાળકને તેડતાં ધરાતી જ નહીં. કોઈ કોઈ તો વળી લાવો ગોરાણીમા ગદાઈને હું સાચવીશ' કહીને ગદાધરને ગદાઈના હુલામણા નામે બોલાવી કલાક દોઢ કલાક સહેજે કાઢી નાખતી. મામાને ત્યાં પુત્રજન્મ થયો છે. જાણીને ખુદીરામના ભાણેજે એક દૂઝણી ગાય મોકલી આપી. નવજાત શિશુ માટે જે જે વસ્તુઓની જરૂર ઊભી થતી તે તે આમ અણધારી રીતે જ પ્રાપ્ત થઈ જતી. એટલું જ માત્ર નહીં પણ ગદાઈ છ માસનો થયો ત્યારે તેના અન્નપ્રાશન સંસ્કાર (અબોટણ) સમયે સમગ્ર ગ્રામજનો ધામધૂમપૂર્વક પ્રસંગ ઊજવવા માગતા હતા, તે હોંશ પણ લાહાબાબુએ પૂરી કરી.
જેમ જેમ બાળક ગદાધર મોટો થવા લાગ્યો તેમ તેમ તેમાં છુપાયેલી દૈવી પ્રતિભાનો પરિચય ખુદીરામને મળવા લાગ્યો. જે કથા કે સ્તોત્ર ગદાધર સાંભળતો, તે માત્ર એક વાર સાંભળવાથી જ ગદાધરને તેનો ઘણોખરો ભાગ મોઢે થઈ જતો; પણ તેનાથી ઊલટું એ હતું કે તેને આંક કે ગણિત વગેરેમાં રસ લાગતો જ નહીં. પાછળથી પોતાના શિષ્યોને શ્રીરામકૃષ્ણ કહેતા: “આંકના પાડા ગોખતાં મારું માથું ભમતું. પરંતુ આ જ ગદાઈ રામલીલા કે કથાકીર્તન સાંભળે તો બીજે દિવસે આબેહૂબ ભજવી બતાવતો, ત્યારે તો મોટા માણસો સુધ્ધાં તેના હાવભાવની નકલ જોઈને હસી હસીને બેવડ વળી જતા.
