________________
૭૪
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ
પુરાણા વિચારોને વળગી રહ્યો. બાકીના સૌ મુસલમાન થઈ ગયા. (ઇબ્ન સાદ, ૧૧૮)
(૪) હિરી સનના છઠ્ઠા વરસમાં મહંમદસાહેબને મક્કાવાળાઓ સાથે સુલેહ થઈ. આ સુલેહની વાત આગળ આવશે. અહીં એટલું જ જણાવવું બસ છે કે એ સુલેહને લીધે ઇસ્લામના ફેલાવામાં વળી વધારે મદદ મળી. મક્કાના ઘણા લોકો જેમણે કેટલાંક વરસ પહેલાં પોતાના શહેરમાં મહંમદસાહેબનો ઉપદેશ સાંભળ્યો હતો અને જેઓ કુરેશીઓના ડરથી નવા ધર્મનો સ્વીકાર કરતા અટકયા હતા તેઓ એ સુલેહ પછી મદીના જઈને નવો ધર્મ સ્વીકારવા લાગ્યા.
ખાસ કરીને મક્કાની દક્ષિણના ઇલાકાઓમાં ઇસ્લામનો ફેલાવો થવાને માટે સુલેહ પછી જ રસ્તો ખૂલ્યો.
(૫) યમનની ઉત્તરે આવેલ ટેકરીઓમાં બનુ દોસ નામે કબીલો રહેતો હતો. આ કબીલાના કેટલાક જણ મહંમદસાહેબના સમય પહેલાંથી જ કોઈ નવા અને વધારે ઉચ્ચ ધર્મની શોધમાં હતા. મહંમદસાહેબના ઉપદેશની ખબર સાંભળીને ક્રોસ બીલાનો સરદાર તુફેલ મહંમદસાહેબને મળવા મક્કા આવ્યો. તે કવિ પણ હતો. તેણે પોતાની કેટલીક કવિતા મહંમદસાહેબને સંભળાવી. મહંમદસાહેબે તેને કુરાનના કેટલાક અધ્યાય સંભળાવ્યા. તુફેલને નવો ધર્મ પસંદ પડયો. તે મુસલમાન થઈ ગયો. મહંમદસાહેબની પરવાનગીથી તેણે પોતાના કબીલામાં જઈને ઇસ્લામનો પ્રચાર કરવાનું શરૂ કર્યું. પણ તેના બાપ, તેની પત્ની અને તેના કેટલાક મિત્રો સિવાય બીજા કોઈએ તેનું ન માન્યું. તુફેલ મહંમદસાહેબ પાસે આવ્યો. મહંમદસાહેબે તેને સબૂરી, ધીરજ અને પ્રેમપૂર્વક પોતાનું કામ ચાલુ રાખવાની સવાહ આપી. તે ફરી પાછો પોતાના કબીલામાં ગયો. આ વખતે એક બીજા સાથીએ તેને મદદ કરી. તેઓ બંને ઘેર ઘેર જઈને નવા ધર્મના સિદ્ધાંતો સમજાવતા હતા. આમ ધીરે ધીરે એ કબીલાના થોડા થોડા માણસો ઇસ્લામ ધર્મ સ્વીકારતા જતા હતા. તુફેલ અને તેના સાથીઓએ પોતાનું કામ ચાલુ રાખ્યું. છેવટે હિજરી સનના
