________________
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ
તેઓ તે બધું સહન કરતા એ જોઈને હમ્ઝાના દિલ પર એટલી અસર થઈ કે તેઓ કટ્ટર દુશ્મનમાંથી બદલાઈને પક્કા સાથી થઈ ગયા. જ પ્રકારના બીજાયે દાખલા તે સમયના મળે છે.
૧
મહંમદસાહેબને નવા ધર્મનો ઉપદેશ કરતાં સાતમું વરસ ચાલતું હતું. હજી સુધી મક્કાની શેરીઓમાં તેમનો જીવ જોખમમાં રહેતો હતો. આ જોઈને અબુ તાલિબે અને હાશિમ ખાનદાનના બીજા લોકોએ વિચાર ર્યો કે મહંમદસાહેબ અને તેમનો ધર્મ માનનારાઓને લઈને તેઓએ મક્કાની પૂર્વમાં આવેલી એક એવી સાંકડી ખીણમાં જઈને રહેવું જ્યાં કોઈ તેમના પર સહેલાઈથી હુમલો ન કરી શકે. આ ખીણને ‘અબુ તાલિબની ગ્રેબ કહેતા હતા. મહંમદસાહેબ, તેમના સાથી તથા આખા હાશિમ કુળના લોકો ત્યાં જઈને રહેવા લાગ્યા.
*
કુરેશ કબીલાનાં બે મોટાં કુળો બની હાશિમ અને બની ઉમૈયા વચ્ચે પહેલેથી જ દુશ્મનાવટ ચાલી આવતી હતી. હાશિમો સિવાયના બધા કુરેશીઓ મહંમદસાહેબની વિરુદ્ધ હતા. આ વિરોધીમાં ઉમૈયા કુળ પણ સામેલ હતું. ઉમૈયાઓ તરફથી કાબામાં એક લખાણ ટાંગવામાં આવ્યું. તેમાં બીજા બધા કુરેશીઓને કસમ દેવામાં આવ્યા કે જ્યાં સુધી હાશિમો મહંમદનો સાથ ન છોડે અને તેને સજા કરવાને માટે બાકીના કુરેશીઓના હાથમાં સોંપી ન દે ત્યાં સુધી તેમની સાથે રોટીબેટી કે પૈસાનો, બધી જાતનો વહેવાર બંધ કરી દેવો. ત્રણ વરસ સુધી હાશિમો મહંમદસાહેબને લઈને એ જ નાનકડી ખીણમાં પુરાઈ રહ્યા. તેમાં મહંમદસાહેબના કુટુંબના એવા માણસો પણ હતા જેમણે હજી ઇસ્લામ ધર્મ સ્વીકાર્યો નહોતો. કેવળ પોતાના કુળની પ્રતિષ્ઠા અને મહંમદસાહેબના પ્રેમને ખાતર તેઓ તેમને સાથ આપતા હતા. આ ત્રણ વરસના સખત બહિષ્કારથી મહંમદસાહેબ અને તેમના સાથીઓને ઘણાં દુ:ખ ભોગવવાં પડયાં. તે એટલે સુધી કે કોઈ કોઈ વાર તેઓને દહાડાના દહાડા સુધી
ઉપવાસ થતા હતા.
૧. The Preaching of Islam, by T. W. Arnold, p. 13. ૨. શેખ = ખાણું.
