________________
આરબોની રહેણીકરણી
કોઈ કોઈ વાર સ્થપાતી અને ઈસ્વી સનની છઠ્ઠી સદીમાં પણ મોજૂદ હતી. એમાંની કેટલીક રાજગાદીઓ અનેક સદીઓ સુધી રહી. તેમાંથી કેટલીક તંદ્દન સ્વતંત્ર હતી અને કેટલીક પાસેના કોઈ વિદેશી રાજ્યને અધીન હતી. પરંતુ આખું અરબસ્તાન છઠ્ઠી સદી પહેલાં કયારેય કોઈ એક દેશી કે વિદેશી સત્તાના કબજામાં આવ્યું નહોતું. એટલે છઠ્ઠી સદી પહેલાંના અરબસ્તાનને રાજકીય દૃષ્ટિએ એક રાજ્ય કે એક પ્રજા કહેવાય એમ નહોતું.
પ
અરબસ્તાન અને ખાસ કરીને હેજાઝ નામનો તેનો મધ્ય ભાગ જેમાં મક્કા અને મદીના શહેરો આવેલાં છે અને જે સૈકાઓથી કોઈ એક રાજા કે હાકેમના તાબામાં રહ્યો ન હતો, તે મહંમદ સાહેબના સમય સુધી સેંકડો કબીલાઓમાં વહેંચાયેલો હતો. એક એક કબીલાની કેટલીય શાખાઓ અને તેમાં કોઈ કોઈ વાર સેંકડો કુળો અને કેટલાંય હજાર પુરુષો, સ્ત્રીઓ અને બાળકો મળીને એક બહુ મોટા કુટુંબની પેઠ રહેતાં હતાં, દરેક કુટુંબનાં બધાં સ્ત્રીપુરુષો પરસ્પર પ્રેમ અને ભાઈચારાને તાંતણે બંધાયેલાં રહેતાં. એકબીજાનો બચાવ કરવો એને સૌ પોતાની ફરજ સમજતા. એકબીજા માટે મોટામાં મોટો ભોગ આપવો એમાં તેઓ પોતાનું ગૌરવ માનતા. કબીલામાં સૌની વસ્તુઓ ખુલ્લી પડી રહેતી અને કદી ચારી થતી નહીં. કબીલામાંની કોઈ રોક વ્યક્તિના અપમાનને આખા કબીલાનું અપમાન માનવામાં આવતું. કબીલાની પ્રતિષ્ઠાનો ખ્યાલ આ લોકોમાં એટલો તીવ્ર હતો કે તેમની અંદર અંદરની બધી લડાઈ કે તેમની સુલહશાંતિમાં આ જ ખ્યાલ મોટો ભાગ
ભજવતો.
દરેક કબીલાનો એક સરદાર હતો. તેને શેખ કહેતા. કબીલાનાં
સર્વે કુટુંબોના આગેવાનોના મતથી શેખની ચૂંટણી થતી. આ શેખ જ પોતાના કબીલાનો હાકેમ, કબીલાના નવયુવાનોનો સેનાપતિ અને ધર્મની બાબતોમાં શાખા કબીલાનો ગુરુ અને પુરોહિત હતો.
૧. કખીલે। = ટાળી, જેમાં માં માણસો નજીકનાં કે દૂરનાં સગાં હાય. અનુવાદક
