________________
૧૨૮
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ હતા. કુરાનમાં વારંવાર ગુલામોને આઝાદ કરવા કે કરાવવા એ બંને બાબતોને એક બહુ મોટું પુણ્યકર્મ કહેવામાં આવ્યું છે. અને મહંમદસાહેબ આ કાર્યમાં લોકોને ખૂબ મદદ અને ઉત્તેજન આપતા રહેતા હતા.
તેઓ ઘણુંખર ચિતનમાં ગરકાવ થયેલા અને ઉદાસ જણાતા. કોઈ કોઈ વાર એક પ્રેમાળ સ્મિત તેમના ચહેરા પર જણાતું. તેમની ચાલ એટલી ઝડપવાળી હતી કે બીજાઓને તેમની સાથે રહેવા દોડવું પડતું.
પોતાના ઉપદેશોમાં તેઓ-“હું તમારી પેઠે જ એક માણસ છું.” – એ વસ્તુ પર વારંવાર ભાર મૂકતા અને વારંવાર પોતાનાં પાપની ક્ષમા માટે રોઈ રોઈને ઈશ્વરની પ્રાર્થના કરતા. કુરાનમાં આ બંને બાબતોનો અનેક વાર ઉલ્લેખ આવે છે.
કુરાનમાં એક જગ્યાએ આ પ્રમાણે આવે છે: “કહે કે જો હું (મહંમદ) ભૂલ કરું તો મારે કારણે અને જો હું ખરે રસ્તે ચાલું તો ખુદાએ મને આપેલા આદેશને કારણે છે. ખરેખર તે બધું સાંભળવાવાળો અને નજીક છે.” (૩૦-૫૦)
ઈસ્લામ ધર્મનો સાર મહંમદસાહેબના ધર્મના સિદ્ધાંતોમાં બે સૌથી મોટી વસ્તુઓ આ
છે;
(૧) તૌહીદ” એટલે “એકેશ્વર” (ઈશ્વર એક જ છે એમ માનવું), અને (૨) સત્કર્મોની અગત્ય.
‘તૌહીદ' (એકેશ્વરવાદ) ઇસ્લામનો સૌથી મોટો સિદ્ધાંત છે અને કુરાનના બધા ઉપદેશોનો સાર છે. કુરાનની ૧૧૨મી સૂરા (અધ્યાય) જે મક્કામાં ઊતરેલી શરૂઆતની સૂરાઓમાં ગણાય છે, તે આ છે:
તે અલ્લાના નામથી જે રહમાન (માતાના જેવા પ્રેમથી ભરેલો) અને રહીમ (દયાળુ) છે. કહી દે કે અલ્લા એક છે અને
