________________
૧૨૪
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ આ જ સિદ્ધાંત પ્રમાણે મૃત્યુ પહેલાં મહંમદસાહેબની પોતાની પાસે જે કાંઈ બચ્યું હતું– એક સફેદ ખચ્ચર, કેટલાંક હથિયાર અને થોડી જમીન-તે તેમણે ગરીબો અને અનાથો માટે દાન કરી દીધું. (બુખારી, નસાઈ)
આયશા કહે છે કે, મૃત્યુ વખતે પેગંબરે ન મૂક્યો પાછળ એકે પૈસો કે ઊંટબકરી કે દાસદાસી કે બીજી કોઈ ચીજ. (બુખારી, મુસ્લિમ, અબુ દાઉદ, નસાઈ)
મહંમદસાહેબના મૃત્યુ પછી થોડા દિવસે અનસ નામના એક માણસ પાસે લાકડાનો એક પ્યાલો જોવામાં આવ્યો, જેનાથી મહંમદસાહેબ પાણી પીતા હતા. તેની વચ્ચે જરા ફાટ પડેલી હતી. મહંમદસાહેબે તેને લોઢાના પતરાથી જોડી રાખ્યો હતો. તેમના મૃત્યુ પછી તે કોઈક રીતે અનસને મળી ગયો. અનસે લોઢાનું પતરું કાઢી નાખીને તેને ચાંદીના તારથી જોડી દીધો હતો. (બુખારી)
હવે અમારે મહંમદસાહેબની રહેણીકરણી અને ઇસ્લામના મુખ્ય મુખ્ય સિદ્ધાંતોનું વર્ણન કરવાનું બાકી રહે છે.
૨૯ પેગંબરનું અંગત જીવન મહંમદસાહેબના મક્કાન જીવનનું અને ત્યાં તેમને પડેલાં કષ્ટનું વર્ણન આગળ આવી ગયું.
મદીનામાં મહંમદસાહેબનું જીવન ગૃહસ્થજીવન અને ફકીરીનું એક અજબ મિશ્રણ હતું. છેવટ સુધી તેમની રહેણી અતિશય સાદી અને મહેનતુ હતી. પોતાને માટે કે પોતાના ઘરનાંને માટે સરકારી કરમાંથી, જકાત કે દાનમાંથી એક કોડી પણ લેવી તેઓ હરામ સમજતા હતા. કોઈની પાસે માગવાનું પણ એમને સારું નહોતું લાગતું. તેમના ખાસ ખાસ મિત્રો પાસેથી ભેટ લઈ લેતા. પણ જરૂર કરતાં વધારે કદી ન લેતા. તેમની
