________________
સનાતન હિંદુ ધર્મનો હું કેવો અર્થ કરું છું ૩૫ એ પણ જાઉં છું કે અત્યારે તો લાખો મનુષ્યોએ ગુરુ વગર જ પોતાની જીવનયાત્રા પૂરી કરવી રહી છે. કારણ સંપૂર્ણ જ્ઞાન સાથે તેટલા જ સંપૂર્ણ સદાચારનાં સંગમ આ કાળમાં સાંપડવા દુર્લભ છે.
પણ આથી પોતાના ધર્મમાં રહેલું સત્ય કદી પણ જાણવાની બાબતમાં માણસે નિરાશ થવાની બિલકુલ જરૂર નથી. કારણ બધા મહાન ધર્મોની પઠ જ હિંદુ ધર્મના પણ પાયાના રિદ્ધાંતો સનાતન હોઈ સહેજે સમજાય તેવા છે. દેરક દ્િ ઈશ્વરને માને છે, તે માર્તિપમ છે એમ માને છે; પુનર્જન્મને અને માથાને માને છે. પણ જે ખાસ વરતું હિંદુ ધર્મને બીજા ધર્માથી નાંખો પાડે છે તે તેની ગોરક્ષા અને વર્ણાશ્રમ ધર્મ છે.
વર્ણાશ્રમ તો મને લાગે છે કે મનુષ્યસ્વભાવમાં જ રોક્લી વસ્તુ છે. હિંદુ ધર્મ શાસ્ત્રીય ઢબે તેનો વિચાર કરી શાસ્ત્રની પૂર્ણતાએ પહોંચાડેલ છે એટલું જ. એ જન્મથી જ પ્રાપ્ત થનારી વસ્તુ છે. માણસ રવેચ્છાએ પાંતાના વા બદલી શકતો નથી. પોતાના વર્ણાશ્રમ ન પાળવા એ પરંપરાને તોડવા સમાન છે. પણ વાર્ણાશ્રમના તત્ત્વને લઈને એક વર્ષની અરાંખ્ય નાતો અને પેટા ન્યાતો કરી મૂકનાર આ સિદ્ધાંતની જડ અણઘટતી છૂટ લઈ તેની વિડંબના જ કરી છે. ચાર વર્ણ સમાજના બધાં પ્રયોજનને માટે તદન પૂરતા છે.
વર્ણાતર રોટી કે બેટીવવારથી માણસના જન્મથી મળલ દરજ્જ કે અધિકાર નષ્ટ થવો જ જોઈએ એમ હું નથી માનતો. ચાતુર્વર્ય માણસને તેના વ્યવસાય નકકી કરી આપ્યા છે. તે મનુષ્યના સામાજિક વક્વારની મર્યાદા બાંધતા કે નિયમન કરતાં નથી. ચાતુર્વર્ય માણરાના ધર્મો દારી દીધા છે; તને જુદા જુદા ચડિયાતા કે ઊતરતા હકો ફિક્યા નથી. મને લાગે છે. હિન્દુ ધર્મની પ્રકૃાિથી જ એ વિરુદ્ધ છે કે પોતાનામાં ઊંચા કે બીજાનામાં નીચા દરજ્જાનું આરોપણ કરવું. હિંદુ દપિટએ તો રાવું જ વર્ગ ઈશ્વરની સૃષ્ટિનું સેવવા જન્મેલા છે. બ્રાહ્મણ પોતાના જ્ઞાનથી, ત્રિય પોતાની રાણશકિતથી, વિય તેના વાણિજ્યબળથી અને શૂદ્ર તેના શરીયનથી. આનો અર્થ એમ નથી કે માહ્મણ શરીયજ્ઞ કરવાના ધર્મથી અગર તો પોતાનું અને બીજાનું રક્ષણ કરવાના ધર્મથી છૂટો છે. અર્થ એટલો જ છે કે બ્રાહ્મણ ના જન્મવર્ડ કરીને પ્રધાન પણ શાની છે અને પરંપરાગત રકાર દ્વારા તેમ જ કેળવણી દ્વારા જ્ઞાન બીજાને આપવાને