________________
૨૧
હિંદુ ધર્મનો સાર આવશે. આ ટીકાકારને એ વાતની ખબર હોવી જોઈએ કે અત્યારે પણ આમાંની કેટલીક સંસ્થાઓને ઇતરધર્મીઓ તરફથી મદદ મળે છે. મારા મુદ્દો એ છે કે ઈતરધર્મીઓની ભાવના દુભાય એવું ધ્યેય જ્યાં લગી એ સંસ્થાઓમાં હોય ત્યાં લગી જ એમને એવી મદદ ન મળ તો એ વિરા ફરિયાદ ન થવી જોઈએ.
નિર્વિધુ. ૭-૩ – ૧૯૩૭, પા. ૪૧૭-૮
૧૦. હિંદુ ધર્મનો સાર (૧૯૩૬માં ત્રાવણકોરના મહારાજાએ હરિજનાં માટે મંદિરો ખુલ્લાં મૂકવાના ઢંઢરો બહાર પાડ્યા તે પછી ગાંધીજીએ ત્રાવણકોરનો પ્રવાસ કર્યા અને આ પ્રવાસ દરમિયાન ઘણી જાહેર સભા સંબોધી. વિલાનમાં થયેલી આવી જાહેર સભામાં ગાંધીજીએ ઉપનિષદ-મંત્રોમાં રહુલી હિંદુ ધર્મની સૈદ્ધાંતિક માન્યતાનો સારાંશ સમજાવ્યો અને ત્યાર બાદ પ્રવાહી અને સરળ ભાષામાં એ સર્વગ્રાહી મંત્રની અનેક ગૂંચવણ અંગે સમજૂતી આપી. આમાંનાં વક્તવ્યો સાપ્તાહિક પત્ર'માંથી લીધાં છે.)
(કિવલોનમાં ભાપણ)
હિંદુ ધર્મનો સાર શામાં રમાયેલો છે, ને જે અનેક સાધુસંતોને વિશે આપણી પાસે ઐતિહાસિક નાંધો છે તે રાંતાને પ્રેરણા કરનાર વસ્તુ શી છે એના આપણ થોડી ક્ષણ વિચાર કરીએ. હિંદુ ધર્મ જગતને આટલા બધા ફિલસૂફો ને તત્ત્વદર્શી કેમ આવ્યા છે? હિંદુ ધર્મના ભક્તોને રાંક વરસથી ઉત્સાહ ચડાવનાર કઈ વસ્તુ હિંદુ ધર્મમાં છે? તે હિંદુ ધર્મમાં અરપૃશ્યતા જોતા અને છતાં તેના પર વારી જતા ! અસ્પૃશ્યતા સામેની મારી લડત દરમિયાન ઘણા સેવકોએ મને પૂછ્યું છે કે બ્દુિ ધર્મનો સાર શો કહી શકાય ? તેઓ કહેતા કે ઈરલામમાં જેવાં સાદો કલમાં છે એવું કંઈ આપણી પાસે નથી ? કે બાઇબલમાં
