________________
૬૩. સાચી શ્રદ્ધા
(મછલીપટ્ટમ્માં ગાંધીજીએ આપેલા ભાપણના સંક્ષિપ્તમાંથી. ‘આંધ્ર દેશમાં’માંથી)
અણીને વખતે તમારી શ્રદ્ધા ઊણી ન ઊતરે તે જોજો. અનુકૂળ વાતાવરણમાં જ પાંગરે એ શ્રદ્ધાની કશી કિંમત નથી. કપરામાં કપરી કસોટીમાંર્થી પાર ઊતરે તે શ્રદ્ધાની જ કિંમત છે. આખી દુનિયાની નિંદા સામે તમારી શ્રદ્ધા ટકી ન શકે તો તમારી શ્રદ્ધા માત્ર દંભ છે.
યંગ ઇન્ડિયા, ૨૫-૪-૧૯૨૯, પા. ૧૩૩-૪
૬૪. પાપનો પ્રશ્ન
(સ્વામી યોગાનંદે ગાંધીજી ને પૂછ્યું, ‘‘આ દુનિયામાં પાપ શા માટે છે? ગાંધીજીનો જવાબ અને તેમનો વાર્તાલાપ. પત્ર'માંથી નીચે આપ્યો છે.)
– ‘સાપ્તાહિક
ગાંધીજીએ કહ્યું, ‘જગતમાં પાપ કેમ છે એ પ્રશ્નનો જવાબ આપવો અઘરો છે. હું તો ગામડિયાનો જવાબ આપી શકું. જગતમાં જેમ પ્રકાશ છે ત્યાં અંધકાર પણ છે, તેમ જ્યાં પુણ્ય છે, સત્ છે ત્યાં પાપ-અસત્ હોવું જ જોઈએ. પણ સત્-અરત્, પાપ-પુણ્ય એ તો આપણી મનુષ્યની દૃષ્ટિએ છે. ઈશ્વરની આગળ તો પાપ ને પુણ્ય કશું નથી; ઈશ્વર એ બંનથી પર છે. આપણે ગરીબ ગ્રામવાસીઓ એની લીલાનું માનવી વાણીમાં વર્ણન કરીએ છીએ, પણ આપણી ભાષા તે ઈશ્વરની ભાષા નથી.'
‘વેદાંત કહે છે કે જગત માયારૂપ છે. એ ખુલાસો પણ અપૂર્ણ મનુષ્યની તાતડી વાણીનો છે. તેથી હું કહું છું કે હું એ પંચાતમાં પડવાનો જ નથી. ઈશ્વરના ધામના છેક અંદરના ભાગમાં દષ્ટિપાત કરવાની મને તક મળે તોય હું એમાં ડોકિયું કરવાની પરવા ન કરું. કેમ કે ત્યાં શું કરવું એની ખબર મને ન પડે. ર જે માણસ સત્કર્મ કરે છે
૧૧૬
