________________
हीरसौभाग्यम्
सर्ग १० श्लो०१-२
क्षण: । निःशेषाणां समस्तानां देशानां जनपदानां ककुद प्रधानः । 'ककुदं तु प्रधाने ऽसे वृषाङ्के राजलक्ष्मणि' इत्यनेकार्थतिलके : पुनः किंभूतः । नलिने कमले आलयः सदनं यस्यास्तस्याः श्रियः केलये क्रीडार्थ निलयः सौधम् । उत्प्रेक्ष्यते-नाभीभुवा नारायणनाभ्यम्भोजजन्मना ब्रह्मणा भुजगनिर्जरसझना गलोकस्वर्गयोः सारं सम्यग्दलिकपटलीमादाय गृहीत्वा सुखानां सर्वशर्मणां खनिराकरः । एष देशो निर्मितः कृत इव ॥
અથ દશમ સર્ગ
કલેકાર્થ
કમલમાં જેનું સ્થાન છે તેવી લક્ષ્મીદેવીનું જાણે કીડામંદિર હેય અથવા બ્રહ્માએ સ્વર્ગ અને પાતાલ લેકનાં સારભૂત શ્રેષ્ઠ તુ લઈને સુખની ખાણુરૂપ એવા આ દિલ્હી દેશનું નિર્માણ કર્યું હોય તે દિલ્હી નામને દેશ, ગુજરાતની પૂર્વ દિશામાં સમસ્ત દેશમાં શ્રેષરૂપે શેભે છે, જે ૧ છે
यस्मिन्विभाति भगिनी तपनाङ्गजस्य
रङ्गत्तरङ्गशिखरोन्मथितारविन्दा । देशश्रियः किमपि निर्गलितोत्तरीया
वेणी विभूषणवतीव परिस्फुरन्ती ॥ २ ॥ यस्मिन्दिल्लीमण्डले तपनस्य भानारङ्गजो नन्दने धर्मराजस्तस्य भगिनी जामिर्यमुना यमभगिनी । 'कालिन्दी सूर्यजा यमी' इति हैम्याम् । किंभूता । रङ्गन्तश्चलन्तो ये तरङ्गाः कल्लोलास्तेषां शिखराण्यग्राणि तेषून्मथितानि विकसितानि अरविन्दानि पदमानि यस्याम् । उत्प्रेक्ष्यते-देशश्रियः दिल्लीमण्डललक्ष्म्याः किमपि कथमपि केनापि प्रकारेण निर्गलितं क्वापि निपतितं उत्तरीयमुपरितनच्छादननिवसनं यस्यां ताशी परिस्फुरन्ती दृग्गोचरीभवन्ती प्रत्यक्षलक्ष्या वेणी कबरीब । किंभूता । 'विभूषणवती चूडामण्यादिमस्तकाभरणभरविभ्राजिनी ॥
શ્લેકાર્થ દિલ્હીમાં જે ઉછળતા તરંગોના અગ્રભાગે વિકસ્વર કમલો રહેલાં છે, તેવી સૂર્યપુત્ર યમરાજની ભગિની “યમુના” વહે છે ! તે જાણે કેઈપણ રીતે જેનું ઉત્તરીય વસ્ત્ર (ઓઢણ) સરકી પડ્યું છે તેવી દશલક્ષ્મીની આભૂષણ સહિત વેણી ન હોય !ારા
