________________
सर्ग १३ श्लो० १५८--१५९]
हीरसौभाग्यम्
४१७
तं हीरविजयनामानं सरि भट्टारक लोचनयोः स्वनयनयोर्गोचर विषय प्रणीय कृत्वा । विलोक्येत्यर्थः । महीमानकब्बरपातसाहिई दात्ममनसा इत्यमुना प्रकारेण मीमांसते स्म विचारयति स्म । 'मीमांसा तु विचारणा' इति हैम्याम् । सरिस्तुत्प्रेक्ष्यतेअङ्गीकृता उपात्ता काययष्टी तनूलता येन तादृशमनिजातं प्राणिगणमवन्तः स्वजीवमिव रक्षन्तं दया कृपा जगजन्तुषु कारुण्यं तद्रूपं धर्मभिब ।
શ્લેકાર્થ
આચાર્યદેવને નયનકમલથી જોઈને બાદશાહે પિતાનાં હૃદયમાં આવી વિચારણા કરી: “પ્રાણીમાત્રનું પિતાના આત્માની જેમ રક્ષણ કરતા આ આરાર્યદેવ જાણે સાક્ષાત્ દેહધારી દયાધર્મ ન હોય !” મે ૧૫૮
बिपक्षभावं कलयन्तमुन प्रियां स्वमृत्याममृतां रतिं च ।
निर्णीय निर्विष्णमनास्तनूमांस्तपः प्रपन्नः किमु शम्बरारिः ॥ १५९ ॥ उत्प्रेक्ष्यते-अयं सरिस्तपः संयमक्रियानुष्ठानोपवासादिकष्टं प्रपन्नः अधिगतः कुर्वाणो वा शम्बरारिः स्मर इव । किंभूतः । तनूमान् विनाङ्ग तपोऽनुष्ठानादि कर्तुं न शक्नुयादित्यङ्गीकृतकाययष्टीः । अथ वा पार्वतीपरिणयनप्रक्रमानन्तर सर्वसुरासुरात्यर्थाभ्यर्थ नाप्रसन्नीभूतभूतपतिना कायः प्रादायि इति कुमारसंभवोक्तेस्तदादिशरीरं संजातमिति कायकलितश्च । किंलक्षणः शम्बरारिः। तपःप्रतिपत्तौ कारणमाह-निविण्ण खेदखिन्न मनश्चित्तं यस्य । किं कृत्वा । विपक्षभाव वैरितां कलयन्त बिभ्राणम् अग्नं महाक्रूर निखिश वा तस्वतः शंकरम् । तथा स्वमृत्यावपि त्रिनेत्रनेत्रज्वलदनलज्वालाभस्मीभूततेऽपि स्वदेहे न मृतां नानविपन्नां रतिनाम्नीं स्वप्रियां प्रियवल्लभामपि निर्णीय निश्चित्य विज्ञाय ॥
કાર્થ
પ્રથમ પિતાના ત્રિનેત્રરૂપ અગ્નિમાં ભસ્મીભૂત કરેલા કામદેવને, પાર્વતીના વિવાહ અવસરે સર્વદેવદાનવની આગ્રહભરી વિનંતિથી ઈશ્વરે પુનઃ શરીરધારી બનાવેલા કામદેવે પિતાના પ્રત્યે વૈરભાવ ધારણ કરતા ઈશ્વરને પરાજિત કરવા માટે અને પોતાનું
हि० सौ० ५३
