________________
सर्ग १० श्लो ० ५१-५२]
हीरसौभाग्यम्
१०३
धरविधुतुदादिभिरप्रतिहताद्वैतवैभवो यस्य । पुनः किं कुर्वता । कुवलयं पृथ्वीमण्डलमुत्पलं च संप्रीणता । प्रीतिमुत्पादयतेत्यर्थः । विकाशयता च । पर केवलमत्र द्वैराज्येतच्चित्रमाथ र्यमस्ति । यत्कारणादङ्गभाजः प्राणिनः न विद्यते तद्वैत द्वितीय कारणं युगलं वा यत्रेत्यद्वैतमसाधारणमानन्दपदं हर्षस्थानं दधुर्धारयन्ति स्म । द्वैराज्ये हि जनानां विषाद एव स्यात, अत्र तु परमप्रमोदः, एतदेव महदाश्चर्यम् ॥
શ્લેકાર્થ અકબર બાદશાહ અને હીરવિજયસૂરિ બંનેને અભ્યદય પામેલા “યશે” રૂપી બે રાજાઓ વડે જગત દ્વરાજય (રાજા અને ચંદ્ર) જેવું બની ગયું ! પરંતુ - આશ્ચર્યની વાત તો એ છે કે વૈરાજ્યમાં જીવને કેવલ વિષાદ જ થતું હોય છે જ્યારે આ રાજ્યમાં તે મનુષ્યોને પરમ આનંદ પ્રાપ્ત થતું હતું. ૫૧
स्पर्धा दधन्निजयशःप्रसरैः स्वलक्ष्म्या
क्षोणीभुजा बहिरितो विहिताः स्वदेशात् । स्वःसिन्धुरोधसि तदादि मृगं दधानो
राजानिशं मृगयुवत्किमु बम्भ्रमीति ॥५२॥
क्षोणीभुजा अकब्बरनृपतिना निजानामात्मीयानां यशसां कीतींनां प्रसरैविस्तारैः सह स्वलभम्या आत्मश्चैत्यश्रिया साध स्पर्धा संहर्षमभ्यस्यां दधद्विप्राणः सन् राजा चन्द्रो नृपश्च इतोऽस्माभूमण्डलवर्तिनः स्वदेशानिजजनपदादात्मप्रदेशाद्वा बहिःकृतो निष्कासितः देशत्यागं कारितः । उत्प्रेक्ष्यते-तदादि तस्माद्वासरादारभ्य मृगं लक्ष्म कृष्णसारं दधानः कलयन् मृगयुवल्लुब्धक इव स्वसिन्धोर्गगनगङ्गाया रोधसि तटे अनिशमहोरात्र किमु बम्भ्रमीति अतिशयेन भ्राम्यतीव । प्रायो मृगेणैव मृगा गृयन्ते नद्यादिनीरसंनिधाने च पयःपानार्थ वन्यसत्त्वाश्च समायान्ति इति स्वयशःस्पर्धी चन्द्रो राज्ञा पृथ्वीपीठानिष्कासितो नभसि पर्यटतीत्यर्थः ॥
કલેકાર્થ પિતાના પ્રસરતા યશ સાથે અને પિતાની લક્ષ્મી સાથે સ્પર્ધા કરતાં ચંદ્રને બાદશાહે પિતાના દેશમાંથી બહિષ્કાર કર્યો. ત્યારથી આરંભીને લાંછનરૂપ શ્યામતાને ધારણ કરતા ચંદ્ર શિકારી જેવો બનીને આકાશગંગાને તીરે જાણે નિરંતર ભ્રમણ કરતે ન હોય ! પર
