________________
१८२
सौभाग्यम्
[ सर्ग ३ श्लो०७४-७६
वामय' शिक्षा कल्पव्याकरणादि शैवशास्त्र वेत्तीति वाङ्मयवित् तस्य । किमुत्प्रेक्ष्यते । स्वर्गे सुरान् देवान् विनेयान् शिष्यान् विधाय अपि पुनर्नरान् मनुष्यान् अध्यापनादिभिः शिष्यान् विधातुं कर्तुमुर्व्यामवन्यामुपेयुष आगतस्य वाचस्पतेर्वृहस्पतेरिव ॥
શ્લાકા
હીરકુમારને મહેાત્સવપૂર્વક, પિતાએ ન્યાય—વ્યાકરણ આદિ શૈવશાસ્ત્રોના નિષ્ણાત એવા ઢાઇ પંડિત પાસે અધ્યયન કરવા માટે મૂક્યા. તે અધ્યાપક જાણે સ્વર્ગમાં દેવને શિષ્યા બનાવીને હવે મનુષ્યાને પેાતાના વિદ્યાર્થી બનાવવા માટે જાણે આ પૃથ્વી ઉપર સાક્ષાત્ બૃહસ્પતિ આવ્યા होय ! तेती ती ॥७४॥
तस्याशक्र इव चित्रशिखण्डिस्नो
र्लब्ध्वोपकण्ठमशठः सु पठन्नकुण्ठम् ।
पोतः श्रुतिं स विधिवल्लिपिसंग्रहेण, प्रेम्णा विवेश नगरीमिव गोपुरेण ॥७५॥
स पोतो हीरकुमारः प्रेम्णा हार्देन हृदयाभिप्रायेण विधिवत् शास्त्रोक्तप्रकारेण लिपेरक्षरात्मिकायाः संग्रहेण आगमनेन । शिक्षणेनेत्यर्थः । श्रुति शास्त्रं विवेश प्रविष्टः । शास्त्राभ्यासं कर्तुं प्रारब्धवानित्यर्थः । कामिव । नगरीमिव । यथा कश्चित् बालो गोपुरेण प्रतोल्या कृत्वा पुरीं प्रविशति । पोतः किं कुर्वन् । अशठः सरलाशयः सन् । अकुण्ठ -घोषात्यभ्यसनादिना तीक्ष्णं सोत्साह वा सु अतिशयेनात्मनः सर्वप्रयत्नेन पठन्नधीयमानः । किं कृत्वा । तस्याध्यापकस्य उपकण्ठ लब्ध्वा संप्राप्य क इव । अर्भशक इव यथा बालक इन्द्रः । ‘शैशवावधिगुरुर्गुरुरस्य' इति नैषधे । एतेन काव्येन इन्द्रस्य बालतथा गुरुपार्श्वे अध्ययनमपि प्रोक्तम् । चित्रशिखण्डिसूनोबृहस्पतेः । 'विचित्रवाक्वि - त्रशिखण्डिसूनोः' इत्यपि नैषधे । पार्श्व प्राप्य पठति । 'वाचस्पतिः सुराचार्यों, जीवश्चित्रशिखण्डिजः' । इति हैम्याम् ॥
1
લાકા
હીરકુમાર પ્રેમપૂર્ણાંક, શાસ્ત્રોક્ત પ્રકારે અક્ષર આદિ લીપીના જ્ઞાનદ્વારા શાસ્ત્રોમાં પ્રવેશ કરતા હતા. અર્થાત્ હીરકુમારે શાસ્ત્રાભ્યાસને પ્રારંભ કર્યાં. જેમ કાઇ સરળહૃદયી બાલક દરવાજાવડે નગરીમાં પ્રવેશ કરે તેમ તીક્ષ્ણમુદ્ધિવાળા હીરકુમારે લીપીદ્વારા શાસ્ત્રાભ્યાસમાં પ્રવેશ કર્યાં, બાલઈન્દ્ર બૃહસ્પતિની પાસે જેમ અભ્યાસ કરે તેમ અધ્યાપકની પાસે ઉત્સાહપૂર્વક હીરકુમાર
શાસ્ત્રાભ્યાસ કરતા હતા. ીપા
छायां तनोखि न लङ्घयतापि वाच, प्रासादि तेन विनयावनतेन सूरिः ।
सर्वैरभाव च गुरोः सफलैः प्रयत्नै
स्तस्मिन् परभुवीव कृषीवलस्य ||७६ ||