________________
શ્રાવક કવિ અષભદાસકૃત
વધે કુમર તે ચંદ્રમા બીજ પેરે, ઉચ્છવ મંગલ હોય નિત્ય ઘરે;
શિણગારતી હિરને નાથબાઈ, ગુંથે ચોટલી હીરની હાથ સહી. હીર. ૨૦૨ માથે બોર ને કુંડલાં દોય કાને, હિર હરખતો દીસતો સોવન વાને;
ગળે સાંકળી હાંસડી હેંમ કેરી, હાથે પાઉલે કડલીઓ અતિ ભલેરી, હીર. ૨૦૩ હાથે સાંકળા ઘૂઘરી પાય ઘમકે, હીરકુમર તે ચાલતો આવે ઠમકે;
કંદોરો વળી વીંટીઓ હર હાથે, માતા બહેનડીચાંપતી કુંવરબાથે. હીર. ૨૦૪ શિરે ટોપીઅ આગલું પંચવરણું, મુખ ચંદ સરીખું દુખ માય હરણું;
અર્ધચંદ સરીખો જસ હોય ભાલ, કનકવાટિકાવારણાસોગાલ. હીર. ૨૦૫ હર કમલદલ લોચનો સબળ સોહે, શુકચંચુ પરે નાશિકા મન હી મોહે;
હીરદાંત દીસતા અતિ અમૂલો, લાજી વને ગયાં જ મચકુંદ ફૂલો. હરિ.૨૦૬ અધર રક્તવર્ણી દુભ કોટ કહિયે, હીર પોયણાપાન જિસી જીભ લહીયે;
કંઠશંખ પર્વે મીઠો અતિવિશાલો, ભુજા દોય સરલજિસી કમલનાલો. હીર. ૨૦૭ હૃદય નિરમલું નાભિ ગંભીર જાણું, કટી કેશરી સિંહની પરે વખાણું; ગતિ વૃષભની કાંતિસોવન્નકાય, દેખીરીઝતી બહિનડી હીમાય. હીર ૨૦૮
મનોહર બાળ હીરને દેખીને માતા અને પિતા ઘણા હરખાય છે. પુત્રને પાંચ વર્ષ થતાં પિતા શુભ મુહૂર્ત જોવડાવી તેને નિશાળે ભણવા મૂકે છે.
માથે મોડ, કપાળમાં તિલક અને વળી ઉપર છત્ર ધારણ કરીને વરઘોડાપૂર્વક મંગલ ગીત ગાતાંગાતાં હાથમાં શ્રીફળ-સોપારી અને પાન સહિત બાળ હીરને ભણવા માટે લઈ જવાય છે. નિશાળિયાઓને વહેંચવા માટે પાટી, લાડુ, સુખડી વગેરે પણ સાથે લીધાં છે. રૂપાનાં તો ખડિયા-લેખણ લીધાં છે. અને ભણાવનાર પંડિતને પીતાંબર વસ્ત્ર તથા તેમનાં ઘરવાળાંને પણ કીમતી વસ્ત્રની પહેરામણી આપે છે. નિશાળમાં ભણતા વિદ્યાર્થીઓમાં બાળ હીર પ્રસિદ્ધ થઈ ગયા.
એમની બુદ્ધિ એટલી તીવ્ર હતી કે એક વાર સાંભળે ને યાદ રહી જાય. એકથી લઈને છેક અઢિયાં-ઊઠાં સુધીના આંક તથા કક્કો-બારાખડી બધું સહેલાઈથી તે શીખી ગયા.
પંડિતજી મનમાં વિચારે છે કે આ છોકરો તો કોઈ સરસ્વતીપુત્ર હોય તેવો લાગે છે. કેટલાક છોકરા એવા હોય છે કે જેઓ કેવળ કંઠશોષ કરાવે, માથું પકવે, ગમે તેટલું શીખવાડીએ તોય એને આવડે નહીં. પાપ પ્રગટ થયું હોય તો જ એવા છોકરા ભણાવવા પડે.
આ હીર જેવા જો છોકરા હોય તો ગુરુના મનોરથ ફળે. પંડિતજી પાસે આ રીતે અભ્યાસ પૂરો થયા પછી બાળ હીરને ગુરુ મહારાજ પાસે અભ્યાસ કરવા મૂકવામાં પા. ૨૦૩.૧ તેહ (દોયને સ્થાને) ૨૦૪.૨ હાથે સાર, ઈમ હીર આવતો નિજ ઘર દ્વાર
૨૦૫. કનક ટિકા વરણ તે ૨૦૬.૨ ગયા ઈમ ૨૦૭.૧ કુંભ કોટિ, તુઝ ('હીરને સ્થાને) ટિ. ૨૦૫.૧ આંગલું = અંગરખું