________________
14.
ચાર. વ્રત અને આચારની વિશુદ્ધિ માટે રેજે રેજ એવા દેનું–અતિચારોનું નિરીક્ષણ જરૂરી છે. વ્રત અને આચારમર્યાદાનું યથાર્થ પાલન થાય અને અતિચારથી નિવૃત્તિ થાય તે જીવન શુદ્ધ થાય. આત્મશુદ્ધિ થાય તે માટે છે પ્રતિકમણું.
ભૂતકાળની ભૂલને પશ્ચાતાપ કરે, વર્તમાનમાં પાપ વિમુખ રહેવું અને ભવિષ્યમાં એ પાપ નહિં કરવાને સંકલ્પ કરે તે પ્રતિકમણ.
એવા પ્રતિક્રમણનું મુખ્ય સૂત્ર છે “વંદિત્ત.” એ રીતે જોઈએ તે વંદિત્ત એટલે વ્રતધારી જૈનગૃહસ્થની આચારસંહિતા.
એ આચારસંહિતા ભગવાન ઉમાસ્વાતિવાચક તત્વાર્થીધિગમ સૂત્રના સાતમા અધ્યાયમાં ટુંકાં સંસ્કૃતસૂત્રોથી ગાઈ પૂજ્યપ્રવર શ્રી કૃતસ્થવિર મહર્ષિએ શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણમાં–વંદિરતું સૂત્રમાં આર્ષપ્રાકૃત ભાષાથી ગાઈ. મેટા અતિચાર રચનારે પાક્ષિકાદિ અતિચારમાં ગુજરાતી ગદ્યથી ગાઈ અને ભક્ત કવિ પંડિતવર્ય શ્રી વીરવિજ્યજી મહારાજ સાહેબે બારવ્રતની પૂજામાં સુંદર ગુજરાતી પદ્ય રચનાથી ગાઈ. તેમાં તેઓશ્રીએ ગુજરાતી દુહાઓથી, ઢાળેથી અને અનેક રાગરાગીણીથી શ્રાવકધર્માચારનું બારવ્રતનું અને તેના અતિચારોનું અંતરમાં ઉતરી જાય તેવું સુંદર અને સ્પષ્ટ દર્શન કરાવ્યું છે.
તે ઉપરાંત બીજા વિદ્વાન લેખકેએ પણ વંદિતુ સૂત્રના શબ્દાર્થ, વાક્યાર્થ, ભાવાર્થ, ગુજરાતી છાયાનુવાદ તેમજ વિસ્તૃત સમજણ ગુજરાતી ભાષામાં લખેલ છે. એ બધાય પ્રયત્ન મૂળ સૂત્રને – આવી સુંદર આચારસંહિતાને સારી રીતે સમજાવવા માટે છે. તે જ રીતે આ પદ્યાનુવાદ-ભાવગીત અને વિવરણ પણ મૂળ “વંદિત્ત સૂત્ર સમજવા માટે જ છે.
