________________
૨૪૨
ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ संगरसएहिं जु वण्णिअ (संग्रामशतेषु यो वर्ण्यते सें। संयाममा
- જે વર્ણાય છે). યુર્વે વિત્તિજ માજી (પુર વિસે માનાસુખે વિચારાય છે
માન-પ્રેમગર્વ). એજ પ્રમાણે પિ–પાય છે; છિન્ન-દાય છે; પરિપાવિદ્દ કે પતિપાવીરૂ-પમાય છે; નોઝડું-જોવાઉં; વોગિફ્ટ-બેલાય છે વગેરે રૂપ અપભ્રંશમાં છે.
મુગ્ધાવબોધ-ઉચ્ચરીયઈ (ઉચ્ચારાય છે); કહીથઈ–કહી (કહેવાય છે), તરી (તરાય છે); દીકઈ (દેવાય છે; લીજઈ (લેવાય છે), કીજઈ (કરાય છે).
ઈંચનું છું થયું છે જાણીતું, માનીતું, વગેરેમાં ૐ કર્મણિ છે. કાન્હડદે-- જાલહેર જગિ જાણ (અપભ્રંશમાં જાળીમ-નાગિન્ન છે.
- અહિં નું થયું છે) ૧. પ. જિણિ દેસિ કી જઈ જાગ, જિહાં વિપ્રનઈ દી જઈ ત્યાગ, જિહાં તુલસી પિપલ પૂછે, વેદ પુરાણ ધર્મ બૂઝ. જિણિ દેસિ સહુ તીરથ જાઈ, સ્મૃતિ પુરાણ માની ગઈ. નવખંડે અપકીરતિ કહી, માધવિ મ્લેચ્છ આણિયા તહિં,
૧.૧૬-૧૭ આ ચ-રૂઝવાળું કર્મણિ રૂપ અર્વાચીન ગુજરાતીમાં આવ્યું નથી.
બીજ અર્વાચીન કર્મણિ રૂપ-અત્યાર સુધી ગુજરાતીમાં જે એક પ્રકારનું કર્મણિ રૂપ છે–સકર્મક ક્રિયાપદના ભૂતકૃદન્ત અને સામાન્ય ભૂતકૃદન્તનું–તેની વાત કરી, પરંતુ ગુજરાતીમાં બીજું કર્મણિ રૂપ છે, તે ધાતુને “આય” કે “આ લગાડવાથી થાય છે.
કર–કરાય છે, કરાયું, કરાશે, કરાતું લખ–લખાય છે, લખાયું, લખાશે, લખાતું
