________________
*એ. વળી '
7 98 છે
२२४ ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ હે સ્ત્રી, પુત્રનું મસ્તક છેદી દેવીનઇ ચડાવીએ. પૃ. ૧૧૭
પદ્મા નની ગુજ. હાલની ગુજ. ૧ પુ. ર૩ નાચઉં નાચું
૩)
કે નચહિ- નાચઇ નાચે (તું, તે) જો પુ. ના નાચઈ બ. વ.)
નાચે (તે) ૩જા પુ. એ. વ.નાં જૂની ગુજરાતીમાં-વસઈ, રમિ, કરિ, વસિ ને ૧લા પુ. બ. વ.નાં-જઈઈ (જઈએ); પામી, ચડાવીએ, કરઉં, કરો; જો પુ. એ. વ. જીવઈ, ૩જે પુ. બ. વ. ટાલ–આવાં રૂપો મળી આવે છે.
સંસ્કૃત પ્રત્યય તિ છે; તેમાં 1 પ્રાકૃતમાં ને અપભ્રંશમાં લોપાય છે. જાતિન–ચાલે, હિંદીમાં જ થાય છે. વણ્ય વૈદે તે બેસે). બીજા પુરુષના એકવચનમાં સંસ્કૃત પ્રત્યય fસ છે, તેમાંને સ્ પ્રાકૃતમાં કાયમ રહે છે, પણ અપભ્રંશમાં તેને રૃ થાય છે ને તે દૃ ગુજરાતીમાં જ રહે છે. ગુજરાતીમાં એ. રૂ૫ ત્રીજા પુરુષના જેવું જ થાય છે. અપ. જાઢિ નું કઈ થઈ કરે-તું કરે. હિંદીમાં સૂવૈટે થાય છે. અ૫૦ વહુ-કરઉ-કરો (તમે કરે); હિંદીમાં તુમ હો; અપ૦ જfહેં-કરઈ-કરે (૩ પુ. બ. વ.). હિંદીમાં યે હૈ (તેઓ બેસે). ગુજરાતીમાંથી અનુનાસિક જતો રહ્યો છે. ૧લા પુ. બ. વ.ના પ્રત્યયની વ્યુત્પત્તિ સરળ નથી. ડૉ. ટેસિટેરિ એ રૂ૫ કર્મણિ વર્તમાનના ૩જા પુ. એ. વ.ના રૂપ પરથી લાવે છે. “જઈઈ–જઈએ; “આપીય—આપીએ કરીયઈ–કરીએ. ભવિષ્યકાળ: રૂપ–ભવિષ્યકાળનાં રૂપ નીચે પ્રમાણે છે –
કઈ ધાતુ, ભવિષ્યકાળ
એ. વ. બ. વ. હું કરીશ અમે કરીશું તું કરીશ–કરશે તમે કરશે તે કરશે તેઓ કરશે
ني ني تعب
