________________
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ [१०४] सिद्धया विषयसौख्यस्य वैराग्यं वर्णयन्ति ये ।
मतं न युज्यते तेषां यावदर्थाप्रसिद्धितः ॥२॥
કેટલાક કહે કે, “ભવ સ્વરૂપનું જ્ઞાન થવાથી કાંઈ ભવ પ્રત્યે વૈરાગ્ય જાગી ન જાય પરંતુ ઈષ્ટ વિષય સુખની પ્રાપ્તિ (સિદ્ધિ) થઈ જાય એટલે તે વિષયે તરફ વૈરાગ્ય થાય.”
આ વાત બરાબર નથી. દરેક જીવને અગણિત વિષય ઈષ્ટ હોય છે. એ બધા ય વિષયેની પ્રાપ્તિ (સિદ્ધિ) શું શક્ય છે? નહિ જ. હવે જે તમામ ઈષ્ટ વિષની પ્રાપ્તિ ન થઈ શકે તે પછી તે બધા વિષયેની પ્રાપ્તિ પછી જ . થતે વૈરાગ્ય થાય જ શી રીતે ! માટે, “વિષયેની પ્રાપ્તિથી વૈરાગ્ય થાય એમ ન કહેવાય, કિન્તુ વિષેની (ભવની) જ્ઞપ્તિથી (જ્ઞાનથી) જ પૂર્વે કહેલા કમથી વૈરાગ્ય થાય એમ કહેવું તદ્દન સમુચિત છે. ૨૨ [૨૫] સાતત્વમાન્ચે-વાતેગનન્તાઃ |
कामभोगेषु मूढानां समीहा नोपशाम्यति ॥३॥
રે ! અનંતભવમાં અનંતી વખત એકેકા વિષય સુખની સિદ્ધિ જીવને થઈ ચૂકી છે છતાં પણ તેને એ જીવલેણ ભ્રમ થયો છે કે, “મને આ વિષયસુખ કદી પ્રાપ્ત થયું જ નથી.” એટલે અનંતશઃ પ્રાપ્ત થઈ ચૂકેલા કામોમાં પણ મૂઢ જીવની ઈચ્છા શાન્ત થઈ જ નથી. ૨૨ પંચસ્તુક પ્રકરણ પર થી ફ૨.
