________________
४८६
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
[८९१] सुविदितयोगैरिष्टं, क्षिप्तं मूढं तथैव विक्षिप्तम् ।
एकाग्रं च निरूद्धं, चेतः पञ्चप्रकारमिति ॥३॥ ગીઓએ પાંચ પ્રકારનાં મન કહ્યા છે.
૧. ક્ષિપ્ત. ૨. મૂઢ ૩. વિક્ષિપ્ત. ૪. એકાગ્ર. ૫. નિરૂદ્ધ. ૨૮૩ [૧૨] વિપુ સ્થિg ,
સ્થિg ૨ નિશિતંગના सुखदुःखयुग्बहिर्मुख-माम्नातं क्षिप्तमिह चित्तम्॥४॥ (૧) ક્ષિપ્તચિત્ત
સુખદ માનેલા અને સામે આવેલા વિષયમાં જે ચિત્ત રજોગુણથી પ્રવેશ્ય છે અને વિષયાનુભવમાં જે સુખ દુઃખને મિશ્ર
અનુભવ કરી રહ્યું છે તે બહિર્મુખ ચિત્ત ક્ષિપ્ત કહેવાય છે. [८९३] क्रोधादिभिनियमितं, विरुद्धकृत्येषु यत्तमोभूम्ना।
___ कृत्याकृत्यविभागा-सङ्गतमेतन्मनो मूढम् ॥५॥ (૨) મૂઢ ચિત્તઃ
તે તે અવસરે ક્રોધાદિભાવથી વ્યાપી જતું, વિરૂદ્ધ કાર્યોમાં તમે ગુણથી પ્રવેશતું, કર્તવ્ય શું? અને અકર્તવ્ય શું? એને વિભાગ ન કરતું ચિત્ત મૂઢ કહેવાય છે. [८९४] सत्वोद्रेकात्परिहृत-दुःखनिदानेषु सुखनिदानेषु। - રાજા િપ્રવૃત્ત, સેવ વિરં તુ વિક્ષિત દ્દા ૨૮૩. પાતં. ભાગ્ય: પહેલા સૂત્રની ટીકા.
