________________
આત્મનિશ્ચય
૪૬.
જેમ રેશમને કીડો પિતાના મેમાથી તાંતણારૂપે કાઢેલી લાળથી પિતાને જ બાંધે છે તેમ આત્મા પણ પિતે ઉત્પન્ન કરેલા વિભાવસ્વભાવથી પરિણત થઈને પિતાને બાંધે છે.
કર્મ વિગેરે બાહ્ય બંધનથી તો તે બંધાતે જ નથી. [૮૪૬] ઝનૂનાં સાધાન વધારી ને શીશ્વર:
तद्वन्धकानवस्थानादबन्धस्याप्रवृत्तितः ॥१६९॥
પ્રશ્ન-અરે ! અપરાધી આત્માને ભલે દ્રવ્યકર્મ ન બાંધે પણ ઈશ્વર તે બધે જ છે ને?
અશુદ્ધનિશ્ચયનય ના. નહિ જ જે તેમ જ હોય તે અપરાધીને બાંધનારો તે ઈશ્વર પણ અપરાધી કહેવાય. અને એને પણ જે બાંધે તેને વળી બીજો કોઈ ઈશ્વર બાંધશે. આમ થતાં બાંધનારા (બંધક) ની અનવસ્થા સર્જાશે.
વળી જે ઈશ્વર બન્યરહિત (અબન્ય) છે તે કોઈને બાંધવાની પ્રવૃત્તિ પણ કેમ કરે? [८४७] न त्वज्ञानप्रवृत्त्यर्थे ज्ञानवन्नोदना ध्रुवा ।
अबुद्धिपूर्वकार्येषु स्वप्नादौ तददर्शनात् ॥१७०॥
અને જે ઈશ્વર સાક્ષાત્ કાંઈ કરતા હોય તે અજ્ઞાનજનિત પાપવૃત્તિ કરાવવામાં જ્ઞાની એવા ઈશ્વર કદી પણ પ્રેરક ન બને.
જેમ સવપ્નમાં અજ્ઞાનને લીધે ગમે તેવા કાર્ય આત્મા કરે છે તે ત્યાં કઈ પણ જ્ઞાની પુરુષની પ્રેરણા તે હતી. જ નથી.
