________________
૩૯૬
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ જેમ ભીંત ઉપર સફેદ ચુને ધેળાવતાં, ચુનાની તે ધળાશ ચુનામાં અને ભીંતમાં–બે ય માં-ભાસે છે. કેમકે ચુનાને ભીંત સાથે સંગ થયે છે. પણ આમ છતાં તે ધળાશ ભીંતની બની જતી નથી. ભીંતમાં તે ધોળાશ ઊતરી ગયા વિના પણ ચુનાની ધેળાશ ભીંતમાં (ચુનાના સંગને લીધે) જે દેખાય છે તે વસ્તુતઃ ભ્રમ છે.
તે જ રીતે આત્મા સાથે કર્મને માત્ર સંગ થયે છે એથી જે સંસાર ઉત્પન્ન કરવાની ક્રિયા થઈ તે કિયા તે માત્ર કર્મની છે; (જેમ ધેળાશ માત્ર ચુનાની છે.) આત્માની તે નહિ જ.
આમ હવે આત્મકર્મસંગથી સંસાત્પત્તિ થવા છતાં આત્મામાં સંસાત્પત્તિની ક્રિયા સિદ્ધ થઈ જતી નથી. ૨૩૩
[૭૦] કથા વનાવદ્રોડ્ય, વિન રાતે !
व्यवहारमत: सर्गों, ज्ञानिना न तथेक्ष्यते ॥२८॥
જેમ સ્વપ્નમાં જોએલે પદાર્થ, તે માણસને જાગ્યા પછી દેખાતું નથી, તેમ વ્યવહાર દૃષ્ટિ (સુષુપ્તાવસ્થાતુલ્ય)માં જે સંસાર આત્મામાં દેખાય છે તે નિશ્ચયદષ્ટિ (જાગ્રદેવસ્થાતુલ્ય)માં જ્ઞાનીને દેખાતું નથી. તેને તે આત્મા કર્મમુક્ત શુદ્ધસ્વરૂપે જ ભાસે છે. આ જ વસ્તુસ્થિતિ છે.
૨૩૩. (૧) સ. સારઃ ૩પ૬મી ૩૬૫, - (૨) ગુ. સા. સંગ્રહઃ ૧૬મી ઢાળ.
