________________
૩૬૪
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
એટલે કે જે પૂર્વધર ન હોય તે અપ્રમત્ત આત્મા શુકલધ્યાનના પહેલા બે પાયાને ધ્યાતા હોઈ શકે નહિ.
જે પ્રમત્ત મહાત્મા હોય તે તે પૂર્વધર ન પણ હોય તે ય શુકલધ્યાનના પહેલા બે પાયાને ધ્યાતા હોઈ શકે.
આથી જ માષતુષમુનિ કે મરુદેવીમાતા વિગેરે પૂર્વધર ન ન હતાં છતાં તેમને પ્રમત્ત અવસ્થામાં શુકલધ્યાનને પહેલા બે પાયાનું ધ્યાન ઘટી શકે છે.
શુકલધ્યાનના ત્રીજા પાયાના ધ્યાતા સગી કેવળો હોય છે, જ્યારે ચોથા પાયાના ધ્યાતા અગી કેવળી હોય છે. ર ૧૬ [६४७] अनित्यत्वायनुप्रेक्षा ध्यानस्योपरमेऽपि हि ।
भावयेन्नित्यमभ्रान्तः प्राणा ध्यानस्य ताः खलु ॥७०॥ ૯. ધર્મધ્યાનીની અનુપ્રેક્ષા –
આ ધ્યાનયોગથી નિવૃત્તિ થાય ત્યારે અભ્રાન્ત આત્માએ અનિત્યસ્વાદિ ૧૨ ભાવનાની અનુપ્રેક્ષા કરવી; કેમકે તે ભાવનાઓ ધ્યાનના પ્રાણસમી છે. તૂટેલી પણ ધ્યાનધારાને સાંધનારી આ ભાવનાઓ છે. ૨૧૭ ૧૦. ધર્મધ્યાનીની વેશ્યા –
ધર્મધ્યાની મુનિને તીવ્ર–તીવ્રતર કે તીવ્રતમ પરિણામ પૂર્વક તેજે પદ્મ કે શુકલ લેશ્યા હોય.
૨૧૬. હારિ. આવ. : ધ્યાનાધિઃ-ગા. ૬૪. ૨૧૭. યોગશાસ્ત્ર : ૪–૧૨૨,
