________________
૩૧૪
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
પ્ર.-“હું હણું” એવા અશુભ સંકલ્પ વિનાનું સાવદ્ય કર્મ અશુભકર્મને બન્ધ કેમ ન કરે?
ઉ.-જે જ્ઞાની છે તેને અપવાદમાગે સાવધ કર્મ આચરવું પડે તે પણ તેને મુક્તિભાવ બાધિત થતું નથી કેમકે આત્માને કમને બન્ધ હિંસાદિના સંકલ્પ વિગેરેથી પડે છે. ગીતામાં પણ કહ્યું છે કે, “જે પુરુષ, કર્મ અને અકર્મને બરાબર સમજે છે તે, ગમુક્ત થયેલા સત્કર્મોમાં બંધન જેતે નથી, માટે તે કર્મને અકર્મ જાણે છે. અને માત્ર નિષ્ક્રિયામાં અજ્ઞાન હોવાથી તેને બંધનકારક કર્મ જ સમજે છે. આવા ડાહ્યા પુરુષને કેમ વર્તવું તે સમજાવવું પડતું નથી. એ તે વિકમ ન હોય એવા સર્વકર્મને (ગપૂર્વક) કરનારે થાય છે. ૧૮૬ [५२८] कर्मण्यकर्म वा कर्म कर्म यस्मिन्नुभेऽपि ।
नोभे वा भङ्गवैचित्र्यादकमण्यपि नो मते ॥३४॥
ગ્રન્થકારશ્રી કહે છે કે અમારા જિન મતમાં તે ઉપરોક્ત બે જ ભંગ નહિ કિન્તુ ભંગવૈચિત્ર્યને લીધે ઘણા બધા ભંગ અહીં બને છે. તે આ રીતે –
(૧) કર્મમાં અકર્મ સ્વરૂપ કર્મવેગ (૨) કર્મમાં કર્મ સ્વરૂપ કર્મગ (૩) કર્મમાં કર્મ–અકર્મ સ્વરૂપ કર્મવેગ (૪) કર્મમાં ન કર્મ, ન અકર્મ રવરૂપ કર્મવેગ
એ જ રીતે, ૧૮૬. ભગવદ્ગીતા – ૪–૧૮.
