________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
ર૬૯જરા વિનાને મુડ હોય કે શિખાધારી હોય; ગમે તે હોય પણ તે પુરુષને અવશ્ય મોક્ષ થાય છે એમાં કોઈ સંદેહ નથી.
આ વિધાન તે પુરુષના મોક્ષની વાત કરે છે, અને જો પુરુષને મેક્ષ હોય તે તેને બંધ પણ હોય જ કેમકે બંધાયા વિના મેક્ષ શેને? અને જે પુરુષ બંધાતે હોય તે તેને કર્મ કર્તા ભકતા માન જ રહ્યો. [४४४] एतस्य चोपचारत्वे, मोक्षशास्त्रं वृथाऽखिलम् ।
अन्यस्य हि विमोक्षार्थे, न कोऽप्यन्यः प्रवर्तते ॥६॥
સાંખ્ય-પુરુષના બંધ મા તે ઉપચારથી કહેવાય. વસ્તુતઃ તે બુદ્ધિ જ બંધાય છે અને મુકાય છે પણ તેનો ઉપચાર પુરુષમાં થાય છે. બાકી પુરુષ તે સદાને મુક્ત જ છે એને બંધ મેક્ષ છે જ નહિ. - જૈનઃ-જે પુરુષમાં બંધ મને માત્ર ઉપચાર જ થતું હોય તે મેક્ષનું પ્રતિપાદન કરતું તમારું શાસ્ત્ર નકામું સાબિત થઈ જાય છે. કેમકે પિતાનાથી (પુરુષથી) ભિન્ન (બુદ્ધિ) ના નિરુપચરિત મોક્ષ માટે પુરુષ શા માટે યત્ન કરે ? યદત્તને મોક્ષ માટે સોમદત્ત ત્યાગ તપાદિ ન જ કરે. [૪૪] વિકાનાં મતે તમા–નિવર્જિતા રતિઃ
यत्रानुभवसंसिद्धः कर्ता भोक्ता च लुप्यते ॥६॥
એટલે આવા સાંખ્યમતમાં રતિ કરવાનું બિલકુલ ઉચિત નથી કે જ્યાં અનુભવસિદ્ધ આત્માના કર્તવ ભકતૃત્વને લેપ કરી દેવામાં આવે છે,
