________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
૨૬૭
મિક્ષ નહિ થવાની આપત્તિ આવશે કેમકે બુદ્ધિને નાશ થાય ત્યારે પુરુષને મોક્ષ થાય એવો તમારે સિદ્ધાન્ત છે. અને જે બુદ્ધિને નાશ માનશો તો પછી બુદ્ધિને નિત્ય માનવાની વાત ઊડી જશે. એટલે બુદ્ધિને તમે નિત્ય તે માની શકે તેમ નથી.
હવે જે બુદ્ધિને અનિત્ય માનશે તે તેને અર્થ એ થયે કે બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થનારી વસ્તુ છે. (નિત્ય = = = ઉત્પત્તિમ7) તે જ્યાં સુધી બુદ્ધિની ઉત્પત્તિ જ થઈ ન હતી ત્યાં સુધી, બુદ્ધિ વિના ઉત્પન્ન નહિ થઈ શકનારાબુદ્ધિમાં જ રહી શકનારા-ધર્માધર્માદિ પણ ઉત્પન્ન ન જ થઈ શકે. તે પછી તે વખતે પુરુષનો સંસાર જ કયાંથી રહે? અર્થાત્ એ વખતે જ પુરુષને મોક્ષ થઈ ગયું હોય. કેમકે ધમધર્મથી જ સંસાર સંભવે છે. અને તે ધમધર્માદિ વિનાને જે પુરુષ કયારેક પણ હતા તે તે વખતે જ તેને મોક્ષ કેમ ન થઈ ગયે? એ વખતે એને સંસારભાવમાં પકડી રાખનાર કોણ હતું ? [૪૪] પ્રસવ વર્માધિ-વારે દ્રિવ 0 |
मुवचश्च घटादौ स्या-दीग्यन्वियस्तथा ॥५८।।
સાંખ્ય-પ્રકૃતિ તે પરિણામી નિત્ય છે ને? તેમાં જ અમે ધર્માધર્માદિ સ્વીકારી લઈશું. હવે નિત્યમાં રહેનારા ધર્માદિ પણ પ્રવાહથી નિત્ય થઈ ગયા એટલે પૂર્વોક્ત આપત્તિ નહિ રહે.
