________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
૨૧૦:
પ્રકૃતિ ચાર શ્લેકમાં નિશ્ચયનયવાદીને અભિપ્રાય રજૂ કરવામાં આવ્યું છે અને ચોથા શ્લોકના બીજા ચરણથી નિશ્ચયનયવાદીના અભિપ્રાયનું ખંડન કરીને વ્યવહારનયનું સમર્થન કરવામાં આવ્યું છે.
પૂર્વના શ્લોકમાં ગ્રન્થકારશ્રીએ “શુદ્ધ વ્યવહાર જ મિથ્યાત્વને ધ્વંસ કરે છે એ વાત કરી.
હવે એની સામે વ્યવહારને જ નહિ માનો એકાન્ત નિશ્ચયનયવાદી અહીં કહે છે કે, “અમને તે નિશ્ચયનય જ ઈષ્ટ છે. વ્યવહાર તે નિશ્ચયના અર્થને ઉપદેશ કરવા પૂરતો જ હજી કદાચ ઉપયોગી (સંગત) ગણાય. તે આ રીતે –ત્રાહ ન છિ એ વચનથી નક્કી થાય છે કે બ્રાહ્મણ સ્વેચ્છભાષા બોલે જ નહિ. પણ જ્યારે સ્વભાષા (સંસ્કૃત) થી સામી ઑ૭ વ્યક્તિને પિતાના અંતરને અભિપ્રાય તે સમજાવી શકે તેમ જ ન હોય ત્યારે પિતાના અંતરની વાત જણાવવા માટે જ તે સ્વેચ્છભાષાને ઉપગ કરે. આમ વ્યવહાર નય નિશ્ચયાર્થ સમજાવવા પૂરતો ઉપયોગી બને.” આગળ વધતાં પોતાની વાતના સમર્થનમાં નિશ્ચયનયવાદી એક દષ્ટાન્ત આપીને કહે છે કે શ્રુતકેવલી કેને કહેવાય? અર્થાત્ શ્રુતકેવલિત્વ એ શું પદાર્થ છે ? એવો પ્રશ્ન થાય તે નિશ્ચયનય તે એમ જ કહે કે, “શ્રુતજ્ઞાનના બળથી જે આત્મા સપૂર્ણ (કેવળ) આત્માને જાણે તે શ્રુતકેવલી કહેવાય.” હવે શ્રુતકેવલી પદાર્થનું આ જે શુદ્ધ સ્વરૂપ છે તેનું પ્રતિપાદન કરવાનું તે શકય જ નથી કેમકે
