________________
૨૦૬
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
કરે છે. આ હિંસામાં (નાશમાં) ભલે પ્રધાન કારણ મરનાર વ્યક્તિને કર્મોદય છે, પણ તે હિંસામાં મારનાર વ્યકિત દુષ્ટાશય દ્વારા નિમિત્ત તે જરૂરી બને છે. આ હિંસા પ્રત્યેને જે નિમિત્તભાવ તે જ હિંસક્તા છે. એટલે મારવામાં નિમિત્ત બનતી વ્યક્તિ હિંસક કહેવાય છે. આમ
જ્યારે દુષ્ટાશય દ્વારા થતી હિંસામાં નિમિત્ત બનનાર હિંસક કહેવાય છે માટે જ શત્રુ હિંસક કહેવાય છે પણ તેની જેમ વૈદ્ય હિંસક કહેવાતું નથી, ભલે તે વૈદ્યથી એક માણસની હિંસા થઈ પણ જતી હોય, કેમકે વૈદ્યના અંતરમાં તે વ્યક્તિની હિંસા કરવાને દુષ્ટાશય નથી. એટલે દુછાશય દ્વારા તે. હિંસામાં નિમિત્ત બનતું નથી. ૨૧
६३६९] इत्थं सदुपदेशादे-स्तन्निवृतिरपि स्फुटा । __ सोपक्रमस्य पापस्य, नाशात्स्वाशयवृद्धितः ॥४४॥
પૂર્વના શ્લોમાં બતાવ્યું કે શ્રીજિનશાસનમાં જ હિંસા પદાર્થ ઘટી શકે છે. હવે અહીં “અહિંસાની સિદ્ધિ કરે છે. આત્મા પરિણામી છે માટે તેની ‘હિંસા” ઉપપન્ન થઈ -તેમ (૧) હિંસા-અહિંસાના હેતુઓના, સ્વરૂપના અને ફળના સદુપદેશાદિથી, (૨) અપવર્તનીય એવા ચારિત્રમેહનીય પાપ કર્મને નાશ કરવાથી, (૩) અને, “હું કોઈને ન હણું" એવા શુભાશયની વૃદ્ધિ થવાથી—એમ ૩ રીતે હિંસાથી
૧૨૧. (૧) ઠા. ઠા. ૮–૨૮.
(૨) હારિ. અષ્ટક: ૧૬–૩.
