________________
સભ્યત્વ
૧૯૭
સખ્ય –તે તે આત્મા અદષ્ટ વિશેષને લીધે તે તે અમુક જ આશુઓ સાથે સંબંધ કરે છે અને તે અણુઓના અનેલા તે એક જ શરીરને ઉપભેગ કરે છે. આમ એક આત્મા અમુક અણુઓ સાથે જ સંયોગ કરે છે કે અમુક આણુઓને જ ભેદ કરે (અણુઓ છૂટા પડતાં) છે. એટલે હવે તમામ શરીર ભેગની આપત્તિ રહેતી નથી.
ઉ-નહિ, આમ માનવામાં તે અનંત અણુ સાથે અનંત સંયોગ અને અનંત ભેદની કલ્પનાનું ગૌરવ આવી પડે છે જે ઉચિત નથી. આ બધી આપત્તિ દૂર કરવા આત્માને કિયાવાન (મૂર્વ) માન્યા વિના છૂટકો જ નથી.૧ ૧ ૧ [३५६] कथञ्चिन्मूर्ततापतिं विना वपुरसंक्रमात् ।
व्यापारायोगतश्चैव यत्किञ्चित्तदिदं जगुः ॥३१॥
પૂર્વકથી એ વાત નક્કી થઈ કે આત્મા (સક્રિય= અકૂટસ્થ નિત્ય)માં ક્રિયા માનવામાં આવે તે જ તે આત્મા પ્રતિનિયત શરીરારંભક પરમાણુ ગ્રહણ કરી શકે અને તેને અવિભુ માનવામાં આવે તે જ ઉક્ત સંગ-ભેદાદિ કલ્પના ઉપપન્ન થઈ શકે.
તાત્પર્ય એ કે આત્માને સક્રિય અને અવિભુ માન. એટલે આત્માને મૂર્વ માન. કેમકે મૂત્વના બે લક્ષણ છે કિયાવત્ દ્રવ્ય મૂર્ત કહેવાય છે અને પરિચ્છિન્ન પરિમાણવટું દ્રવ્ય મૂર્ત કહેવાય છે. એટલે જ આ બે ય વાતને સંગ્રહ
૧૦. ઠા. ઠા. ૮-૧૯.
