________________
૧૫
ચરમાવતમાં મુમુક્ષાને પ્રાદુર્ભાવ થાય છે. આ મુમુક્ષા અને મુમુક્ષાને લક્ષ્યવેધ સાધવા માટેની તમામ ક્રિયા એક રીતે અધ્યાત્મ છે. બીજી રીતે એનાં અવરોધક પાસાંઓ પણ છે તે આગળ યથા સમય જોઈશું.
આમ ક્રાન્તિનું આ મહાન અભિયાન ચરમાવતમાં અનન્તકાલ સુધી પ્રાયઃ ચાલ્યા જ કરે છે. અને આત્મા ધીમે ધીમે વધુ ને વધુ ઉજજવલ અને પુરુષાથી બનતું જાય છે. આત્મામાં પ્રગટેલી અધ્યાત્મની પ્રકાશરેખા અધિકાધિક તેજસ્વી બનતી જાય છે.
અનન્તકાળને તેજસંચય કર્યા પછી આત્મા મેહ ઉપર એક નિશ્ચિત પ્રકારને કાબૂ મેળવે છે જેમાં એ મેહકમથી ઊપજતી અનન્તકાળ સુધીની દૂરગામી અસરોને કઈને કઈ પ્રકારે રેકે છે યા નાબૂદ કરે છે. અને આમ આત્મામાં એક મહત્વને ગુણ પ્રકાશને પુંજ વેરી રહે છે. આ ગુણ છે સમ્યગદર્શન અથવા સમ્યકત્વ. આ સમ્યક્ત્વ ચરમાવતમાં ફરી એક વિરાટ ખંડ સજે છે. સમ્યક્ત્વની ભૂમિકા પ્રાપ્ત થયા પછી વધુમાં વધુ અર્ધઆવર્તાના કાળમાં આત્મા ચરમ લક્ષ્યવેધ કરવાની એક સિદ્ધિ અહીં હાંસલ કરી લે છે.
અહીં આત્માની આત્મસમ્પત્તિમાં સારી સરખી વૃદ્ધિ થઈ ચૂકી હોય છે. લક્ષ્મદર્શન તે એણે કરી લીધું જ હોય છે. શુદ્ધ સાધનનું સંયોજન પણ સુલભ બની ગયું હોય છે અને બાકી રહેલે જ્ઞાનયોગ પણ અહીં ઝળહળી ઊઠે છે. આમ આત્માની ગાડી અધ્યાત્મના સીધા અને સરલ માર્ગે આવી પહોંચે છે.
અપુનબંધક દશામાં આપણે અત્યાર સુધી અધ્યાત્મને અધ્યાત્માભિમુખ તરીકે ઓળખાવ્યો પરંતુ આ સમ્યક્ત્વ દશામાં તે આત્માની ઉપવનમાં સુમધુર સૌરભથી મહેકતી વાસ્તવિક અધ્યાત્મની લાખ લાખ પુષ્પક્ષીઓ પ્રસન્નમંગલ સ્મિત વેરવાનું શરૂ કરી દે છે.
