________________
વૈરાગ્ય-ભેદ
૧૦૭* તેની સામે તેને વિરોધી નય, તેનું ખંડન કરવા લાગે ત્યારે તે નય નિષ્ફળ-નકામે–અસત્ય ઠરી જાતે લાગે.. નિશ્ચયનય પિતાના મન્તવ્યને જેરશેરથી રજુ કરે ત્યારે તે. જ સારો લાગે પણ વ્યવહાર (પર) નય તરફથી તેનું ખંડન થવા લાગે એટલે તે નિશ્ચયનય સાવ ખેટો લાગે.
આ વખતે તે તે નયને એકાતે વળગી જઈને કે એકાન્ત તિરસ્કારી દઈને જે આત્મા તે નાના મન્તવ્ય પ્રત્યે માધ્યસ્થભાવ ધારણ કરી શકતા નથી, તે આત્માને. વૈરાગ્ય જ્ઞાનગર્ભ વૈરાગ્ય કહેવાય નહિ.' [१७६] आज्ञयागमिकार्थानां, यौक्तिकानां च युक्तितः ।
न स्थाने योजकत्वं चे-न तदा ज्ञानगर्भता ॥३८॥ વાદના બે પ્રકાર છે. હેતુવાદ અને આગમવાદ.
યુક્તિથી (પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણે આપવા દ્વારા) પદાર્થની સિદ્ધિ કરવા માટે થતો વાદ તે હેતુવાદ (યુક્તિવાદ) કહેવાય..
જ્યાં પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણને અવકાશ નથી અને માત્ર આગમ વચનને જ પ્રમાણ માનવા દ્વારા પદાર્થની સિદ્ધિ જે વાદથી થાય છે તે આગમવાદ કહેવાય. કેટલાક પદાર્થો. યુક્તિ સિદ્ધ કરી શકાય તેવા હોય તે ત્યાં હેતુવાદ જે. જોઈએ. અને જે કેટલાક પદાર્થો માત્ર આગમ-વચનથી જ ૫૧. (૧) ગુરૂતત્વ વિનિશ્ચય. ગા. ૪૫ સટીક.
(૨) સમ્મતિ તર્ક૧-૨૮. (૩) અધ્યાત્મસાર ક્રમાંક ૮૮૭.
