________________
13.
આત્માની આ અભૂતપૂર્વ અને અદ્વિતીય ક્રાન્તિ એને એક જુદી જ દિશામાં દોરી જાય છે. અહીં આત્માની વિચારસરણીમાં મૂળભૂત પલટો આવે છે.
સંસાર પ્રત્યેના ગાઢ રાગનાં દઢ બન્ધને અહીં પીડાકારી થઈ પડે છે. વિષયભોગ અને અન્ય ઉપભોગ બહુ સારા નથી લાગતા. આમ ભોગપભોગ પ્રત્યે આદર ઘટવાથી પાપાચરણની તીવ્ર વૃત્તિ પણ મન્દ પડી જાય છે. અને પરિણામે આત્મા સાર્વત્રિક ઔચિત્યભાવનાં મધુર અજવાળાંથી ઉજજવલ–સમુજજવલ બની રહે છે. આમ અહીં આત્મા સંસારના ભોગોપભેગને બહુ આદરની દષ્ટિથી જેવાનું બંધ કરીને પાયાગત આત્મમુખી દષ્ટિથી નિહાળવાનું શરૂ કરી દે છે.
આ ક્રાન્તિકારી પરિવર્તન જ આત્માને સમુત્કાન્તિના પાન પર અગ્રેસર બનાવે છે. આમાં વાત તો એટલી જ છે કે આત્માએ વિચારની દિશા બદલી. પરંતુ આપણે ધારીએ એટલી એ સરલ વસ્તુ નથી. એટલું જ નહીં પણ કઠિનાતિકઠિન વસ્તુ જ આ છે. આગળ વર્ણવવામાં આવશે એ સમ્યક્ત્વ, વિરતિ અને જીવન્મુક્તિની ભૂમિકાઓ કરતાં પણ આ વિચાર પરિવર્તનની ક્રાન્તિકારી ભૂમિકા પર કદમ માંડવા એ કઠિનતર છે.
સાદા વિચાર માત્રથી સમજાઈ જાય એવી આ હકીકત છે. અપુનર્બન્ધક દશા તે આત્માને અનન્ત આવર્તાના પરિભ્રમણનું કપરું મૂલ્ય ચૂકવ્યા પછી જ મળે છે. જ્યારે આગળની તમામ ભૂમિકાઓને આત્મા અપુનબંધક બન્યા પછી માત્ર એક આવર્તના અપેક્ષાકૃત ટૂંકા ગાળામાં સ્પર્શીને પિતાના અનુત્તર સાધ્યને સિદ્ધ કરી અક્ષય આનન્દને શાશ્વત અધિકારી બને છે.
હૃદયંગમ સૌન્દર્યથી ઓપતી ભવ્ય ઈમારતની સ્થિરતાને આધાર
