________________
૧૦૨
અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
==
ઘટત્વપર્યાયને નજરમાં લાવતે દેખાતું હોય છતાં ભાવથી તે તે વખતે પણ તે ઘટને અનંત પર્યાયમય જ માનતે હેય છે. આ વાત મિથ્યાદૃષ્ટિમાં સંભવતી નથી.
પ્રશ્ન–જે સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા સામે પડેલા ઘટને અનંતપર્યાયમય જેતે હોય તે તેને તે વખતે (સ્થૂલદષ્ટિથી) એક, ઘટત્વપર્યાય જ નજર સામે તરવરતો કેમ દેખાય છે?
ઉ.–૧) આસક્તિ, (૨) પાટવ (બુદ્ધિપાટવ) (૩) અભ્યાસ અને (૪) પ્રજનાદિથી આમ બને છે.
(૧) આસત્તિ –બારણે બ્રાહ્મણ આવીને ઊભે છે તે વખતે તેની પાસે અધ્યયન કરનાર વિદ્યાથી, બ્રાહ્મણને જોતાંની સાથે જ તે બ્રાહ્મણમાં રહેલા ઉપાધ્યાયત્વ પર્યાયને જ આગળ કરશે અને તરત કહેશે કે “મારા ઉપાધ્યાય પધાર્યા અહીં આમ થવામાં “આસક્તિ” કારણ બને છે. આસત્તિ એટલે સંબંધઃ વિદ્યાર્થી અને બ્રાહ્મણને અધ્યયનકિયાથી થત સંબંધઃ છાત્ર ઉપાધ્યાય સંબંધ. (૨) બુદ્ધિપાટવઃ-બીજે એક માણસ અત્યન્ત બુદ્ધિશાલી
છે. તે પેલા બ્રાહ્મણને જોઈને એને વેશ ઉપરથી તરત કહી દેશે કે “આ બ્રાહ્મણ આવ્યું છે. અહીં બ્રાહ્મણ
ત્વપર્યાય મુખ્ય થયે તેમાં બુદ્ધિની પટુતા કારણ બની. (૩) અભ્યાસઃ-ત્રીજા માણસને, બારણે આવેલા ભિક્ષુકને
રોજ ભિક્ષા આપવાને અભ્યાસ થઈ ગયો છે. એ આ બ્રાહ્મણને જોતાં જ કહેશે કે, “ભિક્ષુક આવ્યા છે.”
